Antygen to charakterystyczna dla danego rodzaju komórek cząsteczka białkowa. Dzięki antygenom komórki układu immunologicznego są w stanie odróżniać swoje komórki od obcych. Ma to ogromne znaczenie w medycynie (zwłaszcza w onkologii i reumatologii), gdzie konstruuje się specjalne leki rozpoznające komórki po konkretnych antygenach (przeciwciała monoklonalne).
Co to jest antygen?
Antygenami zwykle są konkretne białka (stąd mówi się na ogół, że jest to cząsteczka białkowa), choć w praktyce mogą nimi być polisacharydy bądź dowolne inne substancje czy komórki, które wykazują zdolność wywoływania odpowiedzi obronnej. Także wirusy i bakterie, które posiadają wewnątrz lub na swojej powierzchni immunogenne cząsteczki. Antygenem mogą być hapteny, czyli bardzo małe cząsteczki – cukry proste, niektóre leki lub aminokwasy. Jednak hapteny wywołują odpowiedź obronną organizmu dopiero w momencie przyłączenia się do większych nośników białkowych.
Antygen to cząsteczka, która po wniknięciu do wnętrza organizmu, inicjuje namnażanie się limfocytów oraz produkcję przeciwciał. Liczba antygenów rozpoznawanych przez limfocyty jest bardzo duża. Zdolność do rozpoznawania antygenów ma charakter wrodzony i stanowi podstawę odpowiedzi immunologicznej swoistej. W momencie, gdy dany antygen po raz pierwszy przedostanie się do ustroju człowieka, ulega wiązaniu bezpośrednio do receptora odpowiedniego limfocytu B. Mimo tego pełna odpowiedź wymaga kontaktu limfocytu B z limfocytem T. Stymulowane komórki ulegają podziałom, tworząc klony komórek odpowiadających na dany antygen. W efekcie, gdy w przyszłości ponownie wniknie on do organizmu, układ odpornościowy bazując na swojej pamięci, szybko go rozpozna i rozpocznie procesy mające na celu usunięcie go.
Antygeny A i B
Antygeny mogą znajdować się na powierzchni erytrocytów (krwinek czerwonych). Na ich podstawie wyróżniamy grupy krwi:
- A – posiada antygen A;
- B – posiada antygen B;
- AB – posiada zarówno antygen A, jak i B;
- 0 – nie posiada żadnych antygenów.
Układ AB0 dziedziczy się po rodzicach i przodkach. Obecność antygenów we krwi opisano dopiero w XX wieku, z czym powiązano proces aglutynacji, czyli zlepiania się ze sobą krwinek. Było to początkiem nauki o grupach krwi. W osoczu każdego człowieka znajdują się dodatkowo przeciwciała skierowane przeciwko poszczególnym antygenom:
- A – przeciwciała anty-B;
- B – przeciwciała anty-A;
- AB – brak przeciwciał;
- 0 – przeciwciała anty-A i anty-B.
Oznacza to w praktyce tyle, że osoba z grupą krwi A nie może drogą transfuzji otrzymać krwi, w której znajdują się przeciwciała anty-A. Może więc otrzymać krew wyłącznie od dawcy z grupą krwi A lub AB. Osoby z grupą krwi AB są biorcami uniwersalnymi, mogą otrzymać drogą transfuzji każdą inną grupę krwi, ponieważ nie posiadają żadnych przeciwciał. Ich krew może jednak być przetaczana wyłącznie pacjentom, którzy również mają grupę krwi AB. Z kolei osoba z grupą krwi 0 jest idealnym dawcą, jego krew może być przetoczona każdej innej osobie, bez względu na grupę krwi. Jednak osoba z grupą krwi 0 może otrzymać wyłącznie krew również grupy 0.
Antygen D
Oprócz antygenów układu AB0 kluczowe znaczenie ma układ Rh. Antygeny układu Rh lokalizują się na erytrocytach, a wśród nich najsilniejszy jest antygen D. Wyróżniamy 2 układy:
- Rh- – antygen D nie występuje (dotyczy 15% populacji);
- Rh+ – antygen D występuje (dotyczy 85% populacji).
Znajomość czynnika Rh jest niezbędna przy przetaczaniu krwi, przeszczepianiu narządów oraz w sytuacji planowania potomstwa, gdy pojawia się ryzyko tzw. konfliktu serologicznego. Ma on miejsce w sytuacjach, gdy matka dziecka ma grupę Rh-, a dziecko Rh+ (zawsze dziedziczoną wówczas po ojcu). Pierwsze dziecko takiej pary zawsze rodzi się zdrowe, jednak podczas porodu do krwiobiegu matki przedostają się obce dla niej antygeny D. W przypadku zajścia w kolejną ciążę organizm kobiety zaczyna wytwarzać przeciwciała skierowane przeciw antygenowi D. Przedostają się one przez łożysko i zaczynają niszczyć krwinki dziecka. Konflikt serologiczny leczy się za pomocą farmakoterapii.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gorlich A., Przeciwciała – narzędzie przyrody i człowieka, Wrzechświat, 6/2016.
- Pelc-Kłopotowska M., Orzińska A., Michalewska B., Antygen RhD i jego słabe odmiany – charakterystyka serologiczna i molekularna, Journal of Transfusion Medicine, 1/2012.
- Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
