Zespół niespokojnych nóg (inaczej: RLS, zespół Wittmaacka-Ekboma) to sensomotoryczne zaburzenie cechujące się przymusem poruszania kończynami dolnymi, zwykle z towarzyszącymi nieprzyjemnymi doznaniami pod postacią ich mrowienia, drętwienia, pieczenia i świądu. Objawy pojawiają się zazwyczaj wieczorem i w nocy, w stanie spoczynku.
Zespół niespokojnych nóg – przyczyny
Szacuje się, że omawiany problem może dotyczyć nawet do 15% populacji na całym świecie, 2-krotnie częściej kobiet niż mężczyzn. Przyczyny zespołu niespokojnych nóg nie są znane, choć coraz częściej łączy się jego występowanie z niedoborami żelaza. Czynnikami ryzyka postaci wtórnej zespołu niespokojnych nóg jest:
- ciąża;
- długotrwałe stosowanie niektórych leków, zwłaszcza antydepresantów;
- nadużywanie alkoholu i kofeiny;
- palenie papierosów;
- niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza;
- przewlekłe choroby nerek.
Z kolei przy postaci pierwotnej uważa się, że podłożem jest niedobór dopaminy w mózgu. Dopamina spełnia wiele kluczowych funkcji w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym, w tym przekazuje informacje między komórkami nerwowymi oraz wpływa na koordynację i napięcie mięśni. Żelazo jest potrzebne w procesie wytwarzania dopaminy w mózgu, co wspiera teorię, że oba zaburzenia łączą się ze sobą.
Zespół niespokojnych nóg – objawy
Pierwsze objawy zespołu niespokojnych nóg pojawiają się już w wieku dziecięcym, u dziewcząt 2-3 lata wcześniej niż u chłopców. Zdarza się jednak, że pierwsze objawy występują dopiero w drugiej bądź trzeciej dekadzie życia. Pacjenci zgłaszają silną potrzebę poruszania kończynami dolnymi, co uniemożliwia spokojny sen. Taki przymus poruszania nogami stanowi próbę złagodzenia dyskomfortu w kończynach dolnych, który charakteryzują jako uczucie ucisku, mrowienia, pieczenia, bólu czy drętwienia. Dolegliwości te dotyczą podudzi.
Diagnostyka zespołu niespokojnych nóg
Kryteria diagnostyczne obejmują:
- przymus poruszania kończynami dolnymi, zwykle połączony z innymi nieprzyjemnymi doznaniami czuciowymi w kończynach dolnych;
- powyższe objawy ujawniają się lub nasilają podczas spoczynku;
- powyższe objawy częściowo lub całkowicie ustępują pod wpływem ruchu;
- powyższe objawy nasilają się lub występują wyłącznie wieczorem bądź w nocy;
- powyższych objawów nie można przypisać wyłącznie innemu stanowi ogólnomedycznemu.
Nie ma innych charakterystycznych badań, które pozwoliłyby na stwierdzenie zespołu niespokojnych nóg. Każdorazowo należy zróżnicować tę dolegliwość z innymi, które mogą dawać podobny obraz kliniczny: skurcze mięśni, zapalenie stawów, obwodowa neuropatia czy choroby naczyń obwodowych. Zawsze dobrym pomysłem jest także wykonanie badań krwi, zwłaszcza w kontekście poziomu ferrytyny.
Zespół niespokojnych nóg – leczenie
W pierwszej kolejności należy spróbować terapii behawioralnej: chorzy powinni dbać o higienę snu. Należy unikać forsownego wysiłku fizycznego 4-6 godzin przed snem. Natomiast umiarkowany wysiłek fizyczny bądź umysłowy tuż przed udaniem się na spoczynek może złagodzić objawy. Dobre efekty daje wykonanie wieczorem serii ćwiczeń izometrycznych, masaż kończyn dolnych połączony ze stymulacją cieplną oraz medytacja. Jeśli takie metody nie działają, lekarz skupia się na farmakoterapii.
Lekami pierwszego rzutu są agoniści receptora dopaminowego (w tym preparaty L-Dopy). Po niepowodzeniu terapii pierwszym wybranym lekiem dopaminergicznym należy wykorzystać inną substancję z tej grupy. Dopiero jeśli kilka różnych leków zawiedzie, można przepisać pacjentowi preparaty przeciwpadaczkowe. Ostatecznością są opioidy, z którymi jednak należy obchodzić się niezwykle ostrożnie, w dzisiejszych czasach nie są tak chętnie przepisywane przy zespole niespokojnych nóg ze względu na możliwość uzależnienia i liczne działania niepożądane.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny - skóra i stawy
Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy tabletki
Kwas hialuronowy znajduje się w skórze, dzięki czemu czyni ją gładką, elastyczną i bez zmarszczek. Z wiekiem jego ilość jednak maleje i należy dostarczać go do organizmu, aby uzupełnić powstające braki … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szady J., Sławek J., Zespół niespokojnych nóg – epidemiologia, diagnostyka i terapia, Polski Przegląd Neurologiczny, 4/2006.
- Siemiński M., Nyka W., Nitka-Siemińska A., Zespół niespokojnych nóg w praktyce ogólnolekarskiej, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2008.
- Jasionowska J., Skiba A., Gałecki P., Zespół niespokojnych nóg, Medycyna po Dyplomie, 2019.
