Alergiczne zapalenie skóry to szeroka grupa różnych schorzeń dermatologicznych, które rozwijają się na tle reakcji alergicznej, czyli nadmiernej odpowiedzi immunologicznej na względnie fizjologiczne czynniki, które nie powinny wywoływać żadnej reakcji. Diagnostyką i leczeniem ich zajmuje się dermatolog, choć nierzadko we współpracy z alergologiem. Alergiczne zapalenia skóry są z reguły łatwe w rozpoznaniu.
Alergiczne zapalenie skóry – przyczyny
Do najczęściej diagnozowanych schorzeń zaliczanych do grona alergicznego zapalenia skóry zaliczamy alergiczne kontaktowe zapalenie skóry oraz AZS (atopowe zapalenie skóry, będące jednocześnie chorobą autoimmunologiczną). Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry jest zapalną dermatozą, powstałą w wyniku wielokrotnej styczności z niskocząsteczkowymi związkami chemicznymi nazywanymi alergenami kontaktowymi lub haptenami, wykazującymi zdolność aktywowania układu immunologicznego w mechanizmie nadwrażliwości typu późnego. Dość niezwykłym schorzeniem tej grupy jest fotoalergiczne kontaktowe zapalenie skóry, zaliczane do reakcji alergicznych typu IV-opóźnionego. W chorobie tej pod wpływem promieniowania UVA (rzadko promieniowania UVB) dochodzi w skórze do przekształcenia pro-haptenu w hapten lub do związania haptenu z białkiem nośnikowym. Przyczyny tego zjawiska nie są jednak znane.
Patogeneza AZS jest natomiast niezwykle złożona i nadal pozostaje nie do końca poznana. Wyniki licznych badań i obserwacji klinicznych potwierdzają udział mechanizmów immunologicznych i nieimmunologicznych. Kluczową rolę w mechanizmie immunologicznym odgrywają komórki Langerhansa występujące w naskórku, komórki dendrytyczne obecne w skórze właściwej, immunoglobuliny E (IgE) oraz limfocyty T.
Alergiczne zapalenie skóry – objawy
Kontaktowe alergiczne zapalenia skóry wykazują przebieg ostry lub przewlekły. Charakterystyczne dla ostrego wyprysku alergicznego są grudki i pęcherzyki zlewające się w większe ogniska rumieniowo-wysiękowe, o nieregularnych zarysach, nieostro odgraniczone od otaczającej zdrowej skóry. Zmiany rozwijają się zwykle w ciągu maksymalnie 2 dni po ekspozycji na alergen. Początkowo obejmują jedynie obszar bezpośrednio eksponowanej skóry, jednak później mogą przemieszczać się na dalsze partie ciała. Przewlekłe alergiczne kontaktowe zapalenie skóry może być zejściem ostrej fazy wyprysku lub rozwijać się jako choroba pierwotna. W obrazie klinicznym dominuje umiarkowany rumień i złuszczanie.
Z kolei objawy atopowego zapalenia skóry dzieli się na kryteria duże i małe, które jednocześnie ułatwiają rozpoznanie choroby. Do grona kryteriów dużych zaliczamy:
- świąd skóry;
- charakterystyczna lokalizacja zmian skórnych (w zależności od wieku);
- przewlekły i nawrotowy przebieg;
- dodatni wywiad w kierunku rodzinnej atopii.
Kryteriami małymi są z kolei m.in.:
- suchość skóry;
- świąd nasilający się podczas pocenia;
- rogowacenie okołomieszkowe bądź rybia łuska;
- poziom IgE;
- dodatnie wyniki testów skórnych z alergenami;
- wczesny początek zmian;
- nawrotowe zapalenie spojówek;
- rumień twarzy.
Wszelkie alergiczne zapalenia skóry należy różnicować z innymi schorzeniami dermatologicznymi, które mogą dawać zbliżony obraz kliniczny.
Diagnostyka alergicznego zapalenia skóry
Z uwagi na fakt, że alergiczne kontaktowe zapalenie skóry przebiega w oparciu o mechanizm typu IV reakcji immunologicznej, złotym standardem diagnostycznym są testy płatkowe. Czułość i swoistość metody określa się na 70–80%. Z kolei atopowe zapalenie skóry diagnozuje się najczęściej na podstawie wywiadu, obserwacji objawów zgłaszanych przez pacjenta oraz ich szczegółowej charakterystyki. Dodatkowo warto oznaczyć całkowite stężenie przeciwciał klasy IgE w krwi żylnej.
Alergiczne zapalenie skóry – leczenie
Leczenie alergicznego zapalenia skóry jest przeważnie objawowe. Stosuje się miejscowe maści, żele, kremy i mgiełki, które łagodzą uciążliwe dolegliwości. W cięższych przypadkach są to leki zawierające w składzie glikokortykoidy. W trakcie leczenia kluczowe jest także odbudowywanie bariery naskórkowej, uszkodzonej wskutek toczącego się procesu zapalnego. Do tego celu przydatne są stosowane regularnie emolienty. U osób z nasilonymi rozległymi odczynami alergicznymi dobre efekty terapeutyczne przynosi włączenie średnich dawek sterydów, fotochemioterapia oraz fototerapia UVB. Po zdiagnozowaniu alergenów należy ich unikać w miarę możliwości.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnego kminku
Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka siewna
Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bulanda M., Wojtyna A., Madej W., Czarnobilska M., Szałkowska J., Leśniak M., Leszczyńska I., Bulanda D., Czarnobilska E. Narastający problem alergii kontaktowej i alergicznego kontaktowego zapalenia skóry u dzieci i dorosłych, Przegląd Lekarski, 5/2018.
- Martin S., Kontaktowe zapalenie skóry: od patomechanizmu do immunotoksykologii, Dermatologia po Dyplomie, 1/2013.
- Kręcisz B., Chomiczewska-Skóra D., Kieć-Świerczyńska M., Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, 2017.
- Narbutt J., Choroby alergiczne skóry w praktyce lekarza rodzinnego, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2021.
