Alergia kontaktowa indukowana jest przez substancje drobnocząsteczkowe, które mogą przenikać do skóry podczas bezpośredniego kontaktu z nią. Tym samym trafiają do krwiobiegu, wywołując reakcję nadwrażliwości, a więc szereg przykrych dolegliwości. Problem diagnozuje i leczy lekarz alergolog. Może on dotyczyć zarówno dzieci, jak i osób dorosłych.
Alergia kontaktowa – przyczyny
Dokładne przyczyny alergii, w tym kontaktowej, wciąż pozostają nieznane. Nie wiadomo, dlaczego organizm reaguje tak intensywnie na niektóre cząsteczki u osób predysponowanych, a u pozostałych cząsteczki te są dla organizmu obojętne. Znany jest jednak bardzo dobrze mechanizm powstawania alergii kontaktowej. Przebiega ona dwufazowo. Wymienia się bowiem:
- fazę indukcji – hapten po raz pierwszy wynika przez naskórek do organizmu;
- fazę efektorową – rozwijają się zmiany zapalne wskutek ponownego kontaktu osoby uczulonej z tym haptenem.
W fazie indukcji kompleks hapten-białko zostaje przechwycony przez komórki Langerhansa, a następnie przetworzony i zaprezentowany limfocytom T. W konsekwencji aktywacji limfocyty ulegają namnożeniu, tworząc populacje komórek pamięci, gotową do reakcji po ponownym kontakcie z alergenem. Z kolei w fazie efektorowej aktywowane antygenowo swoiste limfocyty T wydzielają mediatory powodujące napływ nieswoistych komórek zapalnych i formowanie nacieku zapalnego. Mówiąc w skrócie, oznacza to tyle, że w fazie indukcji tworzą się komórki pamięci, które zapamiętują alergen. Jeśli wniknie on ponownie do ustroju, w fazie efektorowej komórki te inicjują reakcję nadwrażliwości i wywołują charakterystyczne dla alergii dolegliwości. Dlaczego komórki wykazują jednak wrażliwość na poszczególne hapteny wciąż nie wiadomo.
Alergia kontaktowa a alergiczny wyprysk kontaktowy
Przede wszystkim nie należy stosować tych pojęć zamiennie, ponieważ odnoszą się do zupełnie różnych problemów zdrowotnych. Alergia kontaktowa opisuje nadreaktywność immunologiczną, a więc gotowość do reagowania odczynem zapalnym na kontakt z określonymi haptenami. Należy jednak wiedzieć, że nie każda osoba ze stwierdzoną alergią kontaktową rozwinie w ciągu życia na tym tle chorobę, np. alergiczny wyprysk kontaktowy. Tak samo, jak nie każda osoba z atopią zachoruje na alergiczny nieżyt nosa.
Alergia kontaktowa – co najczęściej uczula?
W Polsce i w całej Europie najczęściej uczulającymi kontaktowo związkami i cząsteczkami są:
- nikiel;
- tiomersal;
- różnego rodzaju substancje zapachowe (zarówno naturalne, jak i syntetyczne).
Szacuje się, że alergia na nikiel dotyczy blisko 60 mln obywateli Unii Europejskiej, co stanowi niezwykle poważny problem kliniczny nawet ze względu na skalę.
Alergia kontaktowa – objawy
Alergia kontaktowa może mieć charakter ostry lub przewlekły. W obrazie klinicznym najczęściej pojawiają się grudki i pęcherzyki zlewające się w większe ogniska rumieniowo-wysiękowe, o nieregularnych zarysach. Są one nieostro odgraniczone od otaczającej zdrowej skóry. Dolegliwości skórne pojawiają się najczęściej w ciągu 24-48 godzin po ekspozycji na czynnik uczulający, a więc nie od razu. Na samym początku ograniczają się do obszaru skóry bezpośrednio eksponowanej na czynnik uczulający, jednak jeśli nie zostanie on usunięty, mają tendencję do rozprzestrzeniania się na większe partie.
Wykwitom skórnym towarzyszy świąd skóry, jednak nie można ich rozdrapywać. Głównie z tego względu, że będą jeszcze bardziej się nasilać – drapanie się działa jedynie objawowo i chwilowo. Ponadto silne rozdrapywanie zmian skórnych może zakończyć się powstaniem nieestetycznych blizn i uszkodzeń skórnych.
Diagnostyka alergii kontaktowej
Diagnostykę alergii kontaktowej prowadzi lekarz alergolog. Najczęściej wykonuje on testy płatkowe skórne. Polegają one na tym, że bezpośrednio do skóry przykleja się niewielkie plasterki nasączone poszczególnymi alergenami i pozostawia na określony czas do obserwacji. Następnie zdejmuje się je i sprawdza, pod którymi plasterkami pojawił się odczyn skórny. Umożliwia to pewne potwierdzenie alergii na sprawdzane alergeny kontaktowe.
Alergia kontaktowa – leczenie
Najczęściej w przebiegu alergii kontaktowej zaleca się unikanie czynników uczulających, zatem tak duży nacisk kładzie się do diagnostyki. Aby unikać alergenów, należy najpierw je poznać. Postępowanie terapeutyczne może obejmować też celowane leczenie miejscowe i ogólne. Zastosować można np. glikokortykoidy, które łagodzą odpowiedź immunologiczną organizmu, choć ze względu na ryzyko działań niepożądanych należy stosować je wyłącznie w określonych przypadkach. W pielęgnacji skóry rekomenduje się natomiast kosmetyki emolientowe, które odbudowują właściwą barierę hydrolipidową naskórka.
Polecane produkty:
|
Czarnuszka siewna
Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej... |
|
Olej z czarnego kminku
Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Śpiewak R., Alergia kontaktowa – diagnostyka i postępowanie, Alergia Astma Immunologia, 12/2007.
- Kręcisz B., Chomiczewska-Skóra D., Kieć-Świerczyńska M., Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, Alergia, 2014, 1: 19-24.
- Balato A., Balato N., Alergia kontaktowa u osób w podeszłym wieku, Dermatologia po Dyplomie 2012;3(4):16-24.
- Śpiewak R., Alergia kontaktowa i alergiczny wyprysk kontaktowy, Alergologia Polska, 1/2014.
