ADHD

ADHD (ang. attention deficit hyperactivity disorder) definiuje się jako zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, przebiegający z zaburzeniem samokontroli w zakresie koncentracji uwagi, kontroli reakcji oraz poziomu wzbudzenia. Objawy charakterystyczne dla ADHD obserwuje się u 5% dzieci w wieku szkolnym. Dziecko z tym zespołem powinno być objęte opieką pedagoga oraz psychiatry.

ADHD – przyczyny

Wciąż nie ustalono dokładnych przyczyn rozwoju ADHD. Wymienia się jednak wiele czynników ryzyka, w tym genetyczne, biologiczne, psychologiczne i inne. Zalicza się do nich:

• nieprawidłowości w przebiegu ciąży;
• przyjmowanie przez kobiety ciężarne niektórych leków;
• niedotlenienie okołoporodowe;
• urazy głowy we wczesnym dzieciństwie;
• zatrucia;
• wcześniactwo;
• picie alkoholu przez kobietę ciężarną;
• choroby matki w okresie ciąży, zwłaszcza nadciśnienie tętnicze;
• nadmierny stres podczas ciąży;
• niska masa urodzeniowa noworodka;
• niestabilność środowiska rodzinnego, np. rozwód rodziców, częste kłótnie w domu;
• przemoc stosowana wobec dziecka.

Często ADHD rozwija się wskutek zadziałania kilku czynników ryzyka.

ADHD – objawy

Obraz kliniczny osoby z ADHD jest dość charakterystyczny. Pojawiają się między innymi:

• nadaktywność motoryczna – aktywność pozbawiona celowego działania, niespokojne usposobienie, ciągły ruch, nadmierna aktywność motoryczna rąk i nóg;
• impulsywność – brak zdolności zahamowania reakcji, brak samoorganizacji, zaburzenia samokontroli i procesów poznawczych, nieumyślne niszczenie przedmiotów, trudność z przerwaniem rozpoczętej czynności;
• zakłócenia uwagi – problem z koncentracją na jednym zadaniu, nieuważne słuchanie, wzmożona męczliwość, tzw. bujanie w obłokach, problem z zastosowaniem się do instrukcji.

Na podstawie Klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wyszczególniono 3 typy ADHD:

1. podtyp z przewagą nadruchliwości i impulsywności;
2. podtyp mieszany;
3. podtyp z przewagą deficytów uwagi.

U dzieci i młodzieży z ADHD mogą pojawić się:

• trudności w nauce;
• nadużywanie substancji psychoaktywnych;
• trudność ze słuchaniem drugiej osoby i częste przerywanie jej wypowiedzi;
• zapominanie o zabraniu ze sobą ważnych przedmiotów lekcyjnych;
• brak respektowania ogólnie przyjętych norm i zasad.

Objawy 2-krotnie częściej występują u chłopców niż u dziewcząt. Nawet do 70% dzieci z ADHD wykazuje objawy również w życiu dorosłym. U dorosłych pacjentów z zespołem nadpobudliwości ruchowej często stwierdza się występowanie innych problemów zdrowotnych, np. depresji czy zaburzeń lękowych. Typowe są u nich ponadto: izolacja społeczna, wstydliwość, niedostateczna samokontrola.

Diagnostyka ADHD

Nie ma badań obrazowych czy laboratoryjnych, które pozwoliłyby zdiagnozować u pacjenta zespół nadpobudliwości ruchowej. Diagnostyka opiera się na wnikliwej rozmowie zarówno z samym pacjentem, jak i z rodzicami lub osobami z jego otoczenia (w przypadku dzieci i młodzieży). Pomocniczo można uzupełnić specjalne kwestionariusze, jednak zwykle rozmowa i obserwacja zachowań pacjenta są wystarczające do postawienia diagnozy.

ADHD – leczenie

Leczenie pacjentów z ADHD powinno być wielokierunkowe. Przede wszystkim należy poinformować pracowników szkoły o problemie dziecka. Wykażą się wówczas zupełnie innym podejściem, np. skracając bloki zadań, stosując strategie przywołania rozproszonej uwagi czy tworząc stałą strukturę lekcji. W przypadku dzieci z ADHD przeciwwskazane jest stosowanie punktów ujemnych, odsyłanie dziecka do pedagoga lub psychologa szkolnego w trakcie lekcji, wzywanie rodziców do szkoły oraz wpisywanie uwag do dzienniczka.

Dalsza część leczenia powinna odbywać się poza szkołą. Rodzice wraz z młodym pacjentem powinni uczęszczać do psychoterapeuty lub psychiatry, aby specjalista mógł wykorzystywać różnego rodzaju techniki behawioralne. Uzupełnieniem leczenia podstawowego w określonych przypadkach może być farmakoterapia. Lekami pierwszego wyboru są zazwyczaj metylofenidat oraz atomoksetyna.

Omega 3 - czysty olej z Pachnotki zwyczajnej Olej omega 3 to 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy, witaminę E, ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Kowalczyk T., ADHD: niewidzialna choroba, Psychiatria Spersonalizowana, 1/2022.
2. Nowogrodzka A., Piasecki B., Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi (ADHD) – rozpoznawanie nieadaptacyjnych schematów emocjonalnych i interwencje terapeutyczne, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 2/2021.
3. Gaidamowicz R., Deksnytė A., Palinauskaitė K., Aranauskas R., Kasiulevičius V., Sapoka V., Aranauskas L., ADHD – plaga XXI wieku?, Psychiatria Polska, 52/2018.