Bilirubina to związek chemiczny będący końcowym produktem rozpadu hemu, który zachodzi we frakcji mikrosomalnej komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego. Jest więc żółtopomarańczowym barwnikiem hemu, istotnej składowej hemoglobiny. Zaburzenia w obrębie tego związku mogą skutkować rozwojem żółtaczki.
Bilirurbina – charakterystyka
Nazwa bilirubina (łac. bilis – żółć, ruber – czerwony) została wprowadzona w 1864 roku. To związek odpowiedzialny za charakterystyczne zabarwienie hemu, będącego grupą prostetyczną wielu enzymów, w tym hemoglobiny czy mioglobiny. Wyróżnia się 2 podstawowe rodzaje bilirubiny:
- bilirubina pośrednia (niezwiązana) – powstaje z hemoglobiny po rozpadzie erytrocytów. Nie rozpuszcza się w wodzie i musi być transportowana do wątroby, gdzie przekształca się w bilirubinę związaną;
- bilirubina związana (bezpośrednia) – po dotarciu do wątroby jest sprzężona z kwasem glukuronowym, co sprawia, że staje się rozpuszczalna w wodzie. Dzięki temu może zostać wydalona z organizmu przez żółć do jelita cienkiego (wraz z kałem).
Bilirubina powstaje w organizmie każdego dnia w ilości około 250-400 mg jako efekt metabolizmu hemu, uwalnianego głównie z rozpadających się erytrocytów (krwinek czerwonych transportujących hemoglobinę). Szacuje się, że zaledwie 20% bilirubiny powstaje z hemu zawartego w cytochromach, mioglobinie i enzymach. Utworzona bilirubina jest następnie przenoszona przez albuminy, po czym trafia do wątroby. Tam ulega sprzęganiu z glukuronidami oraz wydaleniu do żółci. Niewielka część tej puli zostaje wydalona drogą nerkową jako urobilinogen (u dorosłych stanowi to około 4 mg/dobę).
Bilirubina – funkcje
Bilirubina bierze udział w eliminacji starej hemoglobiny oraz chroni komórki przed uszkodzeniem. Dodatkowo jest istotnym markerem diagnostycznym przy rozpoznawaniu wielu problemów zdrowotnych i chorób.
Hiperbilirubinemia
Hiperbilirubinemia to stan odnoszący się do zwiększonego poziomu bilirubiny w organizmie człowieka. Najczęściej przyczyną tego stanu są:
- obniżenie wydzielania wraz z żółcią;
- obniżenie wychwytu wątrobowego;
- zwiększona produkcja bilirubiny.
Na powyższe zjawiska wpływać mogą natomiast:
- przewlekłe głodzenie się;
- odwodnienie;
- gorączka;
- przyjmowanie niektórych leków;
- miesiączka w przypadku kobiet;
- nadmierny wysiłek fizyczny;
- przebyte operacje chirurgiczne;
- spożywanie alkoholu;
- choroby, w tym zwłaszcza zespół Gilberta, kamienie żółciowe, choroby wątroby i trzustki.
Przy podwyższeniu stężenia bilirubiny całkowitej w osoczu powyżej około 2,5 mg/dl pojawia się żółte zabarwienie białek oczu oraz skóry i błon śluzowych, co nazywa się potocznie żółtaczką. Podwyższenie tego wskaźnika ponad 1 mg/dl (17,1 mmol/l) określa się już mianem hiperbilirubinemii. Leczenie powinno być przyczynowe. Dość często spotykanym zjawiskiem jest żółtaczka u noworodków, która przeważnie nie stanowi zagrożenia zdrowia i którą leczy się fototerapią (przyspiesza ona rozkład bilirubiny i powrót do naturalnego zabarwienia skóry).
Bilirubina – badanie
Badanie bilirubiny odbywa się na podstawie próbki krwi żylnej pobranej z żyły łokciowej w zgięciu łokcia. Nie jest bolesne, a po pobraniu krwi pacjent od razu może wrócić do codziennych aktywności. Można je wykonać w ramach NFZ lub prywatnie, w drugim przypadku koszt wynosi 12,50 zł. Wynik dostępny jest już na drugi dzień. W praktyce bilirubinę można oznaczać przezskórnie oraz w różnym materiale: we krwi pełnej, w surowicy lub osoczu krwi. Przeważnie do oznaczania tego związku wykorzystuje się rozmaite modyfikacje metod z odczynnikiem diazo, metody enzymatyczne i spektrofotometryczne.
Bilirubina – normy
Referencyjne wartości dla zdrowych pacjentów dorosłych wynoszą:
- całkowita bilirubina: 0.3-1.0 mg/dL (5.1-17.1 μmol/L);
- bilirubina bezpośrednia (związana): 0.0-0.3 mg/dL (0-5.1 μmol/L);
- bilirubina niezwiązana (pośrednia): do 1.0 mg/dL (0-17.1 μmol/L).
W większości przypadków lekarze uważają, że poziom bilirubiny całkowitej przekraczający 1,2 mg/dl (20,5 μmol/l) jest niepokojący i wskazuje na obecność problemów zdrowotnych. Wówczas wymaga się dalszej, bardziej szczegółowej diagnostyki.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Lipiński P., Więcek S., Jankowska I., Metabolizm bilirubiny i jego znaczenie w patogenezie zespołów Rotora oraz Dubina i Johnsona – aktualny stan wiedzy, Pediatria Polska, 92 (2017) 745-747.
- Berska J., Bugajska J., Sztefko K., Monitorowanie bilirubiny – perspektywy na przyszłość, Diagn Lab. 2020; 56(4): 175-180.
- Francuz Tomasz, Polańska Dorota: Barwniki żółciowe, porfiryny, In: Skrypt do ćwiczeń z biochemii / Francuz Tomasz (eds.), 2014, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, ISBN 978-83-7509-268-4, pp. 253-265.
