Trichotillomania to zaburzenie objawiające się niekontrolowanym, uporczywym przymusem wyrywania własnych włosów, co prowadzi do zauważalnych ubytków owłosienia na skórze głowy i innych częściach ciała. Czynność ta pojawia się zwykle po okresie narastającego napięcia lub niepokoju, natomiast samo wyrywanie włosów przynosi chwilową ulgę czy poczucie zadowolenia. Mimo tego jest to zaburzenie wymagające leczenia prowadzonego przez psychiatrę lub psychoterapeutę. Im szybciej zostanie wprowadzona terapia, tym większa szansa na trwałą poprawę.
Trichotillomania – przyczyny
Trichotillomania rzadko występuje jako odosobnione zaburzenie. Najczęściej należy do grupy powtarzalnych zachowań skoncentrowanych na ciele, obejmujących autostymulacyjne czynności, takie jak ciągnięcie, wyrywanie czy drapanie włosów, skóry lub paznokci. Etiologia zaburzenia nie została w pełni poznana, ale wyróżnia się szereg czynników ryzyka:
- chroniczny stres i napięcie emocjonalne – wyrywanie włosów bywa sposobem na redukcję napięcia lub odreagowanie trudnych emocji;
- zaburzenia lękowe i depresyjne – pacjenci z trichotillomanią często zmagają się również z innymi zaburzeniami psychicznymi;
- niskie poczucie własnej wartości, wstyd, poczucie winy;
- zaburzenia neuroprzekaźników – nieprawidłowości w działaniu serotoniny, dopaminy czy glutaminianu mogą wpływać na impulsywność;
- predyspozycje genetyczne – obserwuje się rodzinne występowanie zaburzenia;
- przebyte traumy lub silne przeżycia emocjonalne;
- presja środowiskowa – konflikty rodzinne czy problemy szkolne mogą nasilać objawy;
- zaburzenia neurorozwojowe, – może współwystępować z zaburzeniami ze spektrum autyzmu lub ADHD.
Niezależnie od przyczyn, mechanizmy leczenia pozostają podobne. Gdy trichotillomania współwystępuje z innymi zaburzeniami, leczenie przyczynowe tych schorzeń jest pierwszym krokiem.
Trichotillomania – objawy
Wyróżnia się dwie główne postacie kliniczne trichotillomanii:
- Zachowanie skupione – pacjent koncentruje się na wyrywaniu włosów, a czynność poprzedza narastający stres. Wyrywanie pełni funkcję regulującą napięcie.
- Zachowanie automatyczne – włosy są wyrywane mimowolnie, np. podczas oglądania telewizji czy rozmowy telefonicznej, często bez pełnej świadomości wykonywanego ruchu.
Niektórzy specjaliści donoszą również o przypadkach wyrywania włosów jedynie w czasie odpoczynku nocnego, jednak jest to raczej skrajnie rzadkie. Trichotillomania to zaburzenie charakteryzujące się niemożnością zapanowania nad impulsem wyrywania własnych włosów z różnych okolic ciała, skutkujące zauważalnym ubytkiem owłosienia. Jednym z kryteriów rozpoznania są próby ograniczenia intensywności zachowania – często o zmniejszonej w czasie skuteczności. Jednocześnie w przebiegu omawianej patologii pojawić się mogą charakterystyczne zachowania przy użyciu włosów, takich jak ich gryzienie, żucie, zabawy czy połykanie.
Aż 75% przypadków dotyczy wyrywania włosów z głowy. Możliwe jest jednak uszkadzanie również innych okolic ciała: brwi, rzęs, brody, a nawet okolic łonowych.
Diagnostyka – trichotillomanii
W diagnostyce schorzenia najistotniejsze są obraz kliniczny oraz dokładnie zebrany wywiad. W obrazie histologicznym widać cechy uszkodzenia mieszka włosowego, drobne wynaczynienia domieszkowe oraz trichomalację. Diagnostyką problemu powinien zająć się zespół interdyscyplinarny składający się z dermatologa, trychologa, psychiatry i/lub psychoterapeuty.
Trichotillomania – leczenie
Leczenie schorzenia zależy od kilku czynników, jednak głównym jest wiek pacjenta. W przypadku dzieci z reguły wytarczająca jest opieka psychologiczna lub terapia behawioralna pod nadzorem psychiatry. Praktykuje się u nich techniki pozytywnej motywacji, treningi nad panowaniem nad nawykami oraz system kar i nagród.
U starszych pacjentów natomiast poza psychoterapią stosuje się wsparcie farmakologiczne. Złotym standardem farmakoterapii trichotillomanii jest klomipramina (trójcykliczny lek przeciwdepresyjny), inhibitor zwrotnego wychwytu serotoniny. Istnieją ponadto doniesienia o dobrych rezultatach klinicznych terapii selektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny, takimi jak fluoksetyna, fluwoksamina czy paroksetyna.
Wsparcie ogólne i styl życia
Pacjentom warto zalecać działania obniżające napięcie nerwowe, co znacząco zmniejsza częstotliwość nawracających impulsów. Oprócz psychoterapii skuteczne są:
- techniki redukcji stresu (np. ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia relaksacyjne);
- poprawa jakości snu i higieny dnia (np. unikanie sytuacji stresowych);
- odpowiednia dieta wspierająca układ nerwowy.
U części pacjentów korzystne może być uzupełnienie diety o naturalne preparaty bogate w aminokwasy, witaminy i minerały wspomagające równowagę psychiczną (np. naturalne algi takie jak Spirulina czy Chlorella). Mogą one stanowić wsparcie ogólne (zwłaszcza w okresach wzmożonego stresu). Zawsze jednak warto podkreślić, że nie zastępują leczenia psychiatrycznego.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Januszko P., Aluchna A., Supińka M., i inni, Trichotillomania, Psychiatr. Pol., 381/2025.
- Szepietowski J., Salomon J., Trichotillomania – obraz kliniczny i postępowanie, Przegl Dermatol 2009, 96, 104–106.
- Gawłowska-Sawosz M., Wolski M., Kamiński A., i inni, Trichotillomania i trichofagia – rozpoznawanie, leczenie, zapobieganie. Próba ustanowienia standardów leczenia w Polsce, Psychiatr. Pol. 2016; 50(1): 127–143.
