Autyzm dziecięcy to całościowe zaburzenia rozwoju rozpoczynające się we wczesnym dzieciństwie. Objawiają się m.in. jakościowym upośledzeniem komunikacji, interakcji społecznych, zachowań i zainteresowań. Należy pamiętać, że autyzm nie jest chorobą, lecz spektrum zaburzeń rozwojowych. Diagnostyką i leczeniem problemu zajmuje się zespół interdyscyplinarny składający się z psychiatry dziecięcego, fizjoterapeuty oraz logopedy.
Autyzm dziecięcy – przyczyny
Przyczyny rozwoju autyzmu nie zostały do końca poznane. Istnieje jednak wiele tez wyjaśniających etiopatogenezę zaburzeń autystycznych. W ostatnim czasie zaobserwowano w obrębie ośrodkowego układu nerwowego rozsiane zmiany dotyczące różnych struktur mózgowia (a nie jednej, jak przypuszczano wcześniej), a także wzrost objętości istoty szarej i całkowitej objętości mózgu. Coraz większą wagę przykłada się także do neuronów lustrzanych, odpowiadających za emocje takie jak empatia, zdolność rozpoznawania pewnych emocji i intencji. U dzieci z autyzmem obserwuje się zaburzenia w obrębie neuronów lustrzanych, jednak ich przyczyny pozostają nieznane. Wyszczególniono kilka czynników ryzyka, których obecność może przyczynić się do wystąpienia spektrum autyzmu. Są to głównie:
- infekcje wirusowe podczas ciąży;
- starszy wiek rodziców (powyżej 35. roku życia u kobiet i powyżej 40. roku życia u mężczyzn);
- niska masa urodzeniowa dziecka;
- zespół łamliwego chromosomu X i inne wady genetyczne;
- spontaniczne mutacje genetyczne;
- autyzm w wywiadzie rodzinnym;
- niektóre leki przyjmowane podczas ciąży.
Jedna z popularnych tez mówi również o czynnikach psychogennych. Koncepcje psychogenne zbudowane są na przekonaniu, iż autyzm stanowi konsekwencję pojawienia się w trakcie rozwoju dziecka czynnika traumatyzującego, wynikającego z zaistnienia nieprawidłowych relacji między dzieckiem a opiekunem podstawowym, najczęściej matką. Takim czynnikiem traumatyzującym może być poród powikłany lub długotrwałe przebywanie dziecka w szpitalu.
Autyzm dziecięcy – objawy
Obraz kliniczny u dzieci autystycznych jest mocno skomplikowany i nie można go określić prostym schematem. W praktyce każdy pacjent może wykazywać inne zachowania i preferencje. Znacznym utrudnieniem diagnostycznym jest również niejednorodny czas wystąpienia pierwszych symptomów (od urodzenia do 36. miesiąca życia), ich liczba oraz nasilenie w czasie, okoliczności w jakich najczęściej się pojawiają. Kluczowym sygnałem świadczącym o rozwijaniu się autyzmu jest zaburzenie relacji między matką a dzieckiem. Dziecko autystyczne nie utrzymuje wzroku na twarzy matki, jego spojrzenie błądzi w przestrzeni, patrząc przez osobę, a nie na nią. Takie dziecko nie reaguje ponadto na bodźce i sygnały ze strony matki.
Innymi objawami autyzmu dziecięcego mogą być np.:
- brak zainteresowania innymi osobami, np. rodzeństwem lub rodzicem;
- problemy z wyrażaniem emocji;
- brak reakcji na własne imię;
- brak gaworzenia do 12. miesiąca życia;
- krótki czas patrzenia na ludzi;
- problemy w rozumieniu gestów i intencji innych osób;
- brak zdolności do naprzemiennego uczestniczenia w różnych interakcjach i zadaniach (brak podzielności uwagi).
Takie dzieci niechętnie bawią się z innymi, preferują samotne spędzanie czasu. Nie pojawiają się u nich gesty (np. odwzajemnienie ruchu „papa” rączką), ani charakterystyczne dla maluchów zabawy z udawaniem (np. symulowanie karmienia lalki z butelki). W późniejszym czasie pojawiają się:
- zaburzenia mowy;
- unikanie przytulania;
- unikanie uczestniczenia w zabawach grupowych w przedszkolach i szkołach;
- układanie przedmiotów w określonej, zawsze tej samej kolejności;
- agresja na każdy przejaw zaburzenia ich porządku dziennego;
- brak odpowiedzi na zadawane przez innych pytania.
Mimo tego rodzice dziecka autystycznego mogą zapisać go do ogólnodostępnej szkoły. Powinni jednak poinformować nauczycieli o zaburzeniach ucznia.
Rozpoznanie autyzmu dziecięcego
Przy podejrzeniu autyzmu wykonuje się szereg badań diagnostycznych: EEG, rezonans magnetyczny mózgu, badania genetyczne w kierunku łamliwego chromosomu X oraz badania w kierunku chorób metabolicznych. Przeprowadza się również dedykowane kwestionariusze, np. kwestionariusz do oceny ryzyka rozwoju autyzmu CHAT lub skalę oceny autyzmu dziecięcego CARS.
Autyzm dziecięcy – leczenie
Nie ma metody ani leku, które pozwoliłyby na całkowite wyeliminowanie spektrum autyzmu z życia chorego dziecka. Stosuje się podejście behawioralne oraz edukacyjne. Dziecko powinno uczęszczać na terapię behawioralną do doświadczonego psychoterapeuty lub psychiatry, także wspólnie z rodzicami. Innymi metodami terapeutycznymi są: integracja sensoryczna, terapia wg W. Sherborne, VIT, dogoterapia, hipoterapia oraz muzykoterapia. Konieczne są wizyty u logopedy.
Leczenie wspomagające obejmuje farmakoterapię. Nie jest ukierunkowane na leczenie autyzmu, lecz dolegliwości mu towarzyszących, np. zaburzeń snu czy agresji. Zazwyczaj stosuje się selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (przy zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych), rysperydon (przy agresji) oraz melatoninę (w terapii zaburzeń snu). Część osób z autyzmem może w dorosłości prowadzić normalne życie, pracować i samodzielnie funkcjonować. Jednak w większości przypadków nie są one w stanie założyć rodziny czy nawiązać bliższych relacji z innymi osobami. Są samotnikami, opisywanymi nierzadko przez osoby obce jako introwertycy.
Polecane produkty:
|
Omega 3 - czysty olej z Pachnotki zwyczajnej
Olej omega 3 to 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy, witaminę E, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Winczura B., Wczesne rozpoznawanie zaburzeń ze spektrum autyzmu – symptomy ryzyka, diagnoza wstępna, badania przesiewowe, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 22/2018.
- Szmania L., Etiologia zaburzeń spektrum autyzmu – przegląd koncepcji, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 11/2015.
- Chrościńska-Krawczyk M., Jasiński M., Autyzm dziecięcy – współczesne spojrzenie, Neurologia Dziecięca, 19/2010.
