Toksoplazmoza to infekcyjna choroba pasożytnicza, niezwykle niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ prowadzi do uszkodzenia płodu. Przyczyną jest zakażenia pierwotniakiem Toxoplasma gondii (T. gondii). To jedno z najczęściej diagnozowanych zakażeń odzwierzęcych człowieka. Choć u osób zdrowych toksoplazmoza może przebiegać bezobjawowo, w przypadku osób z obniżoną odpornością, małych dzieci (zwłaszcza przy postaci wrodzonej) czy pacjentów przewlekle chorych stanowi ona poważne zagrożenie.
Toksoplazmoza – przyczyny
Toksoplazmoza rozwija się wskutek zakażenia T. gondii, pasożytniczym pierwotniakiem namnażającym się w komórkach nabłonka jelita cienkiego kotów. Po odbyciu kilku cykli podziałowych komórki T. gondii przekształcają się w męskie i żeńskie, łączą się ze sobą tworząc zygoty, po czym ulegają wydaleniu z organizmu zwierzęcia wraz z kałem. Szacuje się, że zakażony kot wydziela nawet do 20 milionów oocyst dziennie przez 3 tygodnie.
Do organizmu żywiciela pierwotniaki przedostają się drogą pokarmową. Może do tego dojść np. podczas czyszczenia kuwety czy głaskania kota, gdy zapomnimy umyć ręce po tych czynnościach i zaczynamy przygotowywać posiłek. Patogenne pierwotniaki zostają uwolnione w jelicie cienkim żywiciela, po czym wnikają do makrofagów i mnożą się. Osobniki potomne ulegają przeniesieniu do rozmaitych części organizmu, m.in. do gałek ocznych, mięśni, węzłów chłonnych czy krwi. Do zakażenia T. gondii może dojść również w konsekwencji:
- przetaczania zakażonej krwi;
- spożycia produktów zanieczyszczonych oocystami;
- spożycia surowego lub półsurowego mięsa;
- kontakt z ziemią, w której znajdują się pierwotniaki;
- kontaktu oocyst z uszkodzoną skórą.
Poważnym problemem jest przedostawanie się T. gondii do płodu poprzez łożysko. Należy wiedzieć, że jest ono bardzo dobrze przepuszczalne dla pierwotniaków.
Toksoplazmoza – objawy
Wyróżniamy kilka postaci toksoplazmozy, a każda z nich różni się obrazem klinicznym. Toksoplazmoza węzłowa objawia się:
- powiększeniem węzłów chłonnych;
- stanami podgorączkowymi;
- bólami mięśniowymi;
- nawracającymi bólami głowy;
- znacznym osłabieniem;
- zapaleniem gardła.
Powyższe objawy mogą trwać nawet do kilku miesięcy. Przy toksoplazmozie uogólnionej pojawiają się:
- zapalenie mięśnia sercowego lub wątroby;
- śródmiąższowe zapalenie płuc;
- apatia;
- problemy z koncentracją;
- zaburzenia równowagi;
- oczopląs;
- bóle głowy i zawroty głowy.
Kolejną postacią jest toksoplazmoza oczna, w przebiegu której charakterystyczne są:
- światłowstręt;
- nadmierne łzawienie oczu;
- zmiany widoczne podczas badania dna oka;
- mroczki przed oczami;
- różnego rodzaju zaburzenia widzenia.
Warto wiedzieć, że u osób z silną odpornością choroba często przebiega bezobjawowo. Wyjątkiem są dzieci, które zaraziły się T. gondii od swojej matki przez łożysko. Obraz kliniczny zależy wówczas od trymestru, w którym doszło do zakażenia. Jeśli miało ono miejsce w I trymestrze, najczęściej dochodzi do poronienia lub znacznego uszkodzenia narządów wewnętrznych dziecka i przedwczesnego porodu. Zakażenie w II trymestrze ciąży wiąże się z:
- małogłowiem i wodogłowiem;
- zwapnieniami śródmózgowymi;
- padaczką;
- niedorozwojem umysłowym i psychoruchowym;
- uszkodzeniami wzroku.
Z kolei gdy do zakażenia dojdzie w III trymestrze ciąży, pojawiają się niewielkie zmiany w mózgowiu lub w gałkach ocznych, czemu towarzyszą objawy toksoplazmozy uogólnionej. Co więcej, objawy ze strony układu nerwowego mogą uaktywniać się dopiero w okolicach 1. roku życia, zaś objaw oczne nawet po kilkunastu latach.
Toksoplazmoza – leczenie
Podstawą leczenia toksoplazmozy jest farmakoterapia. Stosuje się odpowiednio dobrane antybiotyki (np. spiramycyna, klindamycyna czy klarytromycyna), kwas folinowy, glikokortykosteroidy, a także chemioterapeutyki. Farmakoterapię stosuje się także w przypadku kobiet ciężarnych, jednak wówczas leki muszą być dobrane do trymestru ciąży. Przykładowo, w I trymestrze nigdy nie stosujemy pirymetaminy.
Dzieci z toksoplazmozą wykazują zazwyczaj obniżone napięcie mięśniowe, dlatego już od pierwszych miesięcy życia należy prowadzić fizjoterapię. Innymi problemami takich dzieci, wymagającymi rehabilitacji, są przetrwały odruch Moro, przetrwałe odruchy toniczne oraz silne odruchy chwytne. W usprawnianiu niemowląt najczęściej stosuje się metodę Vojty i NDT-Bobath. Dalsze leczenie zależy od dokładnego obrazu klinicznego. Przykładowo, przy zmianach w gałkach ocznych konieczne będą konsultacje okulistyczne.
Profilaktyka toksoplazmozy
Aby chronić się przed toksoplazmozą należy:
- trzymać kota w domu, nie karmić go surowym mięsem;
- dokładnie myć ręce po każdej wymianie kuwety, wymieniać żwirek wyłącznie w gumowych rękawiczkach ochronnych;
- chronić żywność przed owadami, zwłaszcza muchami domowymi;
- unikać jedzenia surowego mięsa;
- często myć ręce;
- pracując w ogrodzie zakładać rękawice ochronne.
Przestrzeganie tych zasad w wielu przypadkach skutecznie chroni przed chorobą i poprawia jakość życia.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnego kminku
Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka siewna
Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Włodarczyk A., Lass A., Witkowski J., Toksoplazmoza fakty i mity, Forum Medycyny Rodzinnej, 4/2013.
- Biesiada G., Kalinowska-Nowak A., Czepiel J., Mach T., Toksoplazmoza – epidemiologia, obraz kliniczny i zakażenie w czasie ciąży, Przegląd Lekarski, 2/2006.
- Baryła M., Warzycha J., Janta A., Halkiewicz M., O toksoplazmozie wrodzonej raz jeszcze, Postępy Neonatologii, 25/2019.
