Oczopląs

Oczopląs (łac. nystagmus) to mimowolne, rytmiczne ruchy wahadłowe gałek ocznych, choć mogą one przybrać inny kierunek. Z całą pewnością w większości przypadków nie jest to zjawisko fizjologiczne, w związku z czym jego wystąpienie powinno być skonsultowane z lekarzem. Zwykle diagnostyką i leczeniem oczopląsu zajmuje się okulista lub neurolog. To problem częsty zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci.

Oczopląs – przyczyny

Schorzeniami okulistycznymi, w przebiegu których pojawiać się może oczopląs, są:

• bielmo rogówki;
• beztęczówkowość;
• zaćma wrodzona;
• jaskra wrodzona;
• szczelina nerwu wzrokowego;
• obustronny zanik nerwu wzrokowego;
• wrodzona toksoplazmoza;
• dysplazja siatkówki;
• ślepota wrodzona Lebera.

Innymi możliwymi przyczynami patologicznymi są:

• urazy głowy;
• nowotwory i guzy ośrodkowego układu nerwowego;
• nadużywanie alkoholu;
• uszkodzenia móżdżku i rdzenia kręgowego;
• padaczka;
• stwardnienie rozsiane;
• albinizm;
• uszkodzenia błędnika;
• niektóre zaawansowane choroby naczyniowe;
• udar mózgu.

Oczopląs niekiedy może mieć fizjologiczne podłoże, co jest niezwykle ciekawym zjawiskiem. Fizjologiczny oczopląs nastawczy wywołać można u 60% ludzi zdrowych podczas zwrotu oczu w bok do pozycji krańcowej, czyli podczas fiksacji przedmiotu znajdującego się na granicy pola spojrzenia obuocznego.

Oczopląs – objawy

W medycynie wyróżnia się kilka rodzajów oczopląsu. Mogą one różnić się nieco obrazem klinicznym. Najczęściej spotykamy oczopląs:

• wahadłowy – ruch gałek ocznych tam i z powrotem o jednakowej szybkości w obu kierunkach;
• skaczący – ruch gałek ocznych o nierównej prędkości, w którym umownie szybki komponent określa kierunek oczopląsu. Zazwyczaj występuje obustronnie;
• utajony – występuje w jednym oku dopiero po zasłonięciu drugiego. Drżenie może być tak niewielkie, że widać je dopiero przy baczniejszej obserwacji;
• histeryczny – podobny do oczopląsu wahadłowego, jednak o znacznie szybszej amplitudzie ruchów gałek ocznych.

Głównym objawem oczopląsu są więc charakterystyczne ruchy gałek ocznych, których zwykle nie można kontrolować. Należy przeczekać napad, który mija samoistnie. Oczopląsowi często towarzyszą jednak inne objawy, zwłaszcza zez, bóle oczu, bóle głowy oraz nadmierne łzawienie. Mogą pojawiać się zaburzenia widzenia. Pozostałe objawy wynikają raczej z obecności choroby podstawowej, która przyczyniła się do takich ruchów gałek ocznych, niż z samego oczopląsu.

Diagnostyka oczopląsu

Podstawą diagnostyki oczopląsu jest wywiad zdrowotny z pacjentem. Padną pytania dotyczące chorób narządu wzroku i neurologicznych w rodzinie, wad wzroku, problemów okołoporodowych (w przypadku oczopląsu dzieci) oraz przyjmowanych leków. Następnie przeprowadza się standardowe badanie okulistyczne i badanie ruchomości oczu. Może pojawić się tłumienie oczopląsu przez konwergencję i zwiększony oczopląs skaczący przy zamierzonym spojrzeniu w bok.

Drugą częścią diagnostyki jest kompleksowe badanie neurologiczne. Największe znaczenie mają tutaj badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny głowy, a także badanie nerwu wzrokowego.

Oczopląs – leczenie

Im większy jest ruch oczopląsowy, tym fiksacja staje się bardziej niestabilna, a co za tym idzie, ostrość wzroku może być obniżona. Leczenie oczopląsu polega głównie na dążeniu do poprawy ostrości wzroku, parametrów widzenia obuocznego, ograniczenia wyrównawczego ustawienia głowy (jeśli współistnieje), zminimalizowania ruchów. Standardowe postępowanie powinno obejmować:

• właściwą korekcję wady refrakcji dającą najlepszą możliwą ostrość;
• pomoce optyczne i filtry – najczęściej pacjenci wybierają okulary korekcyjne;
• terapię widzenia – odpowiednio dobrane ćwiczenia narządu wzroku, niekiedy połączone z terapią manualną;
• leczenie farmakologiczne – iniekcje toksyny botulinowej (botox), przyjmowanie leków takich jak baklofen, gabapentyna.

Ostatecznością jest postępowanie operacyjne na mięśniach zewnątrzgałkowych. Jeśli to możliwe warto wdrożyć leczenie przyczynowe. Dąży się do wyleczenia lub ustabilizowania (w przypadku chorób przewlekłych) schorzeń pierwotnych.

Omega 3 - czysty olej z Pachnotki zwyczajnej Olej omega 3 to 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy, witaminę E, ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Allen R., Harper R., Okulistyka, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2021.
2. Grzybowski A., Okulistyka, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2018.
3. Koziorowska-Gawron E., Budrewicz S., Jadanowski K., Patofizjologia zaburzeń gałkoruchowych w niektórych schorzeniach ośrodkowego układu nerwowego, Polski Przegląd Neurologiczny, 5/2009.