Choroba Alzheimera jest chorobą pierwotnie zwyrodnieniową mózgu, spowodowaną odkładaniem się w nim białek o patologicznej strukturze, czego konsekwencją jest zanik neuronów i ich połączeń. Najbardziej charakterystycznym objawem jest stopniowy, lecz konsekwentny zanik pamięci, co ostatecznie uniemożliwia samodzielne funkcjonowanie. Diagnostyką i leczeniem powinien zajmować się zespół interdyscyplinarny z neurologiem na czele.
Choroba Alzheimera – przyczyny
Dotychczas zidentyfikowano 3 jednogenowe postacie choroby Alzheimera spowodowane mutacjami genów: białka prekursora amyloidu (beta-APP), preseniliny 1 (PSEN-1), preseniliny 2 (PSEN-2), których geny lokalizują się odpowiednio na chromosomach 21, 14 i 1. Polimorfizm genu apolipoproteiny E (APOE) jest jedynym udokumentowanym genetycznym czynnikiem ryzyka. Należy zaznaczyć, że występowanie rodzinne stwierdza się zaledwie u 10-20% chorych.
Patogeneza choroby nie została poznana, nie wiadomo, dlaczego dochodzi do mutacji i zwyrodnienia tkanki mózgowej. Podstawowymi czynnikami ryzyka są natomiast:
- starszy wiek – powyżej 65. roku życia;
- palenie papierosów;
- otyłość;
- cukrzyca;
- przebyte urazy głowy;
- silny stres;
- depresja;
- wysoki poziom homocysteiny w organizmie.
Nie są to jednak czynniki ryzyka specyficzne.
Choroba Alzheimera – objawy i diagnostyka
Zaburzenia w przebiegu choroby Alzheimera dotyczą wszystkich obszarów kognitywnych, takich jak odbiór i przetwarzanie informacji, pamięć, uwaga, orientacja, funkcje werbalne, procesy przestrzenne, a także zaburzenia funkcji czołowych – pamięci operacyjnej i funkcji wykonawczych. Do rozpoznania choroby Alzheimera należy stwierdzić następujące objawy:
- zaburzenia pamięci przez przynajmniej 6 miesięcy;
- zaburzenia innych funkcji poznawczych (np. osądu, organizowania, ogólnego przetwarzania informacji);
- zachowanie świadomości otoczenia, tj. brak przymglenia świadomości przynajmniej w początkowej fazie choroby, gdy jest ona diagnozowana;
- zmniejszenie emocjonalnej kontroli nad motywacją albo zmiana zachowań społecznych przejawiająca się co najmniej jednym z następujących objawów: chwiejność emocjonalna, drażliwość, apatia, prymitywizacja zachowań społecznych.
Dodatkowo rozpoznanie wzmacnia obserwacja zaburzeń innych wyższych czynności korowych w postaci afazji, agnozji, apraksji. Powinny być również spełnione Kryteria Kliniczne Otępienia typu Alzheimerowskiego:
- podstępny początek z powolnym pogarszaniem się stanu chorego;
- brak objawów klinicznych i inne wyniki badań wykluczające możliwość wystąpienia otępienia jako efektu innych chorób układowych lub chorób mózgu;
- brak nagłego, udarowego pojawienia się objawów ogniskowego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.
Choroba Alzheimera jest zaburzeniem neurodegeneracyjnym o stosunkowo szybkim przebiegu. Powoduje postępujące zmiany w zakresie czynności psychicznych i funkcji neurologicznych, doprowadzając w ciągu kilku lat do inwalidztwa i śmierci.
Przebieg choroby Alzheimera
Choroba ma charakter postępujący. Początkowo pacjent zapomina się w mniej ważnych kwestiach, np. związanych z odbiorem ubrań z pralni czy nie może znaleźć kluczy do samochodu. Takie sytuacje zdarzają się również zdrowym osobom, dlatego rozpoznanie choroby się opóźnia. Wraz z jej postępem, chory zapomina o ważniejszych wydarzeniach i spotkaniach, myli twarze znajomych osób oraz nie jest w stanie odczytać godziny na zegarze. Może czuć zagubienie podczas wyjść z domu (ma trudność z powrotem pod znany sobie adres). Niebezpieczne stają się sytuacje, w których pacjent zapomina zgasić gaz na kuchence gazowej czy wyłączyć lejącą się do wanny wodę.
Jeszcze później pojawiają się urojenia i omamy, na tym etapie pacjent wymaga już profesjonalnej pomocy. Jest przeświadczony, że grozi mu niebezpieczeństwo ze strony najbliższych osób, których często nie rozpoznaje. Objaw „lustra” i „telewizora” dotyczy głównie osób w zaawansowanym stadium choroby. Chory, patrząc na swoje odbicie w lustrze, nie rozpoznaje siebie i „widzi” obcą osobę, z którą często próbuje nawiązać kontakt, a nawet staje się wobec niej agresywny. Z kolei sytuacje rozgrywające się na ekranie telewizyjnym może traktować jako dziejące się w rzeczywistości. W zależności od treści programu, mogą one wywoływać nasilenie dobrych lub złych emocji.
Choroba Alzheimera – leczenie
Do leczenia lekkiej i średniozaawansowanej fazy choroby Alzheimera zarejestrowano leki z grupy inhibitorów acetylocholinoesterazy. Lekiem zarejestrowanym do leczenia umiarkowanej i zaawansowanej fazy choroby jest memantyna, antagonista receptora NMDA. W terapii zaburzeń psychopatologicznych stosuje się klasyczne neuroleptyki. Poza farmakoterapią niezwykle istotna jest rehabilitacja ruchowa, aby jak najdłużej pacjent mógł zachować samodzielność i sprawność, a także psychoterapia. Ze względu na postępujący brak apetytu, nad dietą chorego również musi czuwać specjalista.
Polecane produkty:
|
Omega 3 - czysty olej z Pachnotki zwyczajnej
Olej omega 3 to 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy, witaminę E, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zabłocka A., Choroba Alzheimera jako przykład schorzenia neurodegeneracyjnego, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 60/2006.
- Barczak A., Wczesne rozpoznanie choroby Alzheimera – wskazówki dla lekarza POZ, Lekarz POZ, 1/2022.
- Gaweł M., Potulska-Chromik A., Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona, Postępy Nauk Medycznych, 7/2015.
- Daniluk J., Borkowska A., Zaburzenia funkcji poznawczych i depresja w chorobie Alzheimera, zagadnienia neurobiologiczne, Psychiatria, 2/2008.
- Hausz-Piskorz B., Buczkowski K., Diagnostyka i leczenie choroby Alzheimera w warunkach praktyki lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej, 4/2013.
