Narkoza to inaczej znieczulenie ogólne, czyli odwracalny, celowo wywołany stan nieświadomości, celem zwiększenia komfortu przeprowadzanych procedur diagnostycznych lub terapeutycznych. Pacjent otrzymuje dożylnie leki z grona anestetyków, w odpowiednio dobranej dawce. W efekcie już po chwili całkowicie traci świadomość i zapada w sen, wskutek zahamowania czynności ośrodkowego układu nerwowego.
Co to jest narkoza?
Narkoza polega na wywołaniu stanu głębokiej nieświadomości poprzez podanie anestetyków, czyli leków znieczulających. Oddziałują one bezpośrednio na ośrodkowy układ nerwowy, upośledzając lub nawet całkowicie przerywając przekaźnictwo impulsów nerwowych. W rezultacie prowadzą do znieczulenia ogólnego, czyli stanu utraty przytomności i wyłączenia zdolności ruchowych. Dzięki temu możliwe jest wykonanie zabiegów chirurgicznych bez wywoływania reakcji obronnych. Pacjent nie odczuwa również bólu, strachu czy dyskomfortu. Zostaje wybudzony dopiero po zakończeniu procedur medycznych i nie pamięta, co działo się wcześniej. W praktyce narkozę, omawiając mechanizm jej działania, można podzielić na 3 typy:
- wprowadzenie w narkozę – pacjent traci świadomość i zapada w sen;
- podawanie leków przeciwbólowych, zwykle należących do opioidów;
- aplikowanie leków zwiotczających mięśnie oddechowe oraz intubacja pacjenta.
Docelowym miejscem działania anestetyków jest mózg.
Narkoza – leki
Większość anestetyków zalicza się do grona agonistów kwasu gamma-aminomasłowego, w związku z czym działają przez receptor GABA podtypu A. Choć nie jest to do końca poznane, uważa się, że receptor ten odgrywa najważniejszą rolę w tłumieniu aktywności ośrodkowego układu nerwowego. Stan nieświadomości lekarze osiągają dzięki zahamowaniu korowo-wzgórzowych i korowo-korowych pętli sprzężeń zwrotnych. Niepamięć wiąże się natomiast z działaniem anestetyków na zakręt hipokampa, płat skroniowy, móżdżek, ciało prążkowane oraz ciało migdałowate. Przykładowe anestetyki powodujące znieczulenie ogólne:
- barbiturany;
- etomidat (łac. etomidatum);
- ketamina;
- fentanyl (łac. fentanylum);
- sufentanyl;
- atrakurium;
- pankuronium;
- wekuronium (łac. vecuronium).
Choć najczęściej wykorzystuje się anestetyki dożylne, istnieją również leki znieczulające ogólnie, które można podać innymi drogami, np. wziewną.
Jak podaje się narkozę?
Przed znieczuleniem ogólnym lekarz musi mieć bardzo dokładny obraz stanu zdrowia pacjenta. Pacjent musi zgłosić wszelkie choroby i schorzenia, przyjmowane leki oraz stan fizjologiczny (np. ciąża w przypadku kobiet). Należy podać uczulenia, alergie i nadwrażliwości, zwłaszcza na leki i środki chemiczne. Wykonywane są również badania, m.in. morfologia krwi, układ krzepnięcia, poziom glukozy czy antygeny HCV i HBS. Następnie na podstawie stanu zdrowia, planowanej długości procedury medycznej wymagającej znieczulenia, wieku oraz masy ciała pacjenta ustala się dawkę leku.
Po przygotowaniu pacjenta do operacji lub badania diagnostycznego (np. kolonoskopii), podaje się znieczulenie. W większości przypadków anestezjolog wykonuje intubację tchawicy, czyli wprowadza do niej specjalną rurkę w celu zabezpieczenia dróg oddechowych pacjenta na czas operacji. W międzyczasie podaje się leki przeciwbólowe, dzięki którym pacjent nie odczuwa bólu po wybudzeniu się. Jeśli pojawi się taka konieczność, anestezjolog może przedłużyć narkozę, podając uśpionemu pacjentowi kolejną dawkę anestetyków.
Przeciwwskazania do narkozy
Narkoza jest przeciwwskazania przede wszystkim w następujących przypadkach:
- sepsa;
- ciąża;
- uczulenie na stosowane przez lekarza środki znieczulające;
- przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych;
- choroby związane z krzepnięciem krwi;
- znacznego stopnia odwodnienie organizmu.
Przed znieczuleniem pacjent powinien pozostać na czczo. Choć odpowiednio przeprowadzoną narkozę uznaje się za bezpieczną, wciąż pozostaje ona sporą ingerencją w fizjologię. Po wybudzeniu pacjent może odczuwać szereg nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak mdłości, suchość w ustach, bóle gardła, bóle mięśni czy senność. Zwykle mijają w ciągu kilku godzin lub kilku dni. U niektórych pacjentów działania niepożądane wcale się nie pojawiają.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Hasak M., Ocena głębokości znieczulenia podczas wziewnej i dożylnej indukcji znieczulenia ogólnego, Gdańsk 2013.
- Lula K., Leki stosowane do znieczulenia ogólnego i ich najczęstsze działania niepożądane, Kraków 2021.
- Larsen R., Anestezjologia, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2020.
