Temperatury ciała mogą zmieniać się nieznacznie w zależności od tego, czy aktualnie jesteśmy zdrowi oraz czy nie zmagamy się z hipotermią bądź hipertermią. Z reguły za najlepszą, optymalną temperaturę ciała uznaje się 36,6 stopni C, choć niewielkie odstępstwa dalej pozostają w normie. Podwyższone temperatury ciała odnoszą się do stanu podgorączkowego i gorączki, natomiast te bardzo niskie wiążą się z wychłodzeniem i osłabieniem organizmu.
Jaka powinna być temperatura ciała
Udowodniono, że skrajne temperatury ciała, przy których człowiek może utrzymać się przy życiu, wynoszą 43 stopnie C (powyżej tego poziomu następuje śmierć) oraz 25 stopni C (poniżej tego poziomu następuje śmierć). U człowieka temperatura ciała może się różnić w zależności od wielu czynników, takich jak pora dnia, poziom aktywności, stan zdrowia czy nawet miejsce pomiaru. Oto kluczowe wartości:
- średnia, optymalna temperatura ciała uznawana za najbezpieczniejszą i prawidłową u zdrowego człowieka: 36–37°C;
- stan podgorączkowy: 37–38°C;
- gorączka: powyżej 38°C;
- hipotermia (niebezpiecznie niska temperatura): poniżej 35 stopni C.
Ciekawostką jest natomiast, że temperatura ciała jest z reguły najniższa rano, a najwyższa późnym popołudniem lub wieczorem. Dodatkowo, miejsce pomiaru ma znaczenie – pomiar pod pachą może dawać nieco niższe wartości niż ten dokonany w jamie ustnej czy odbycie.
Co to jest termoregulacja?
Utrzymanie prawidłowej temperatury ciała wymaga nieustannej wymiany ciepła z otoczeniem. Jeśli człowiek przebywa w niskiej temperaturze, jego własne ciepło nie wystarczy, by zapewnić mu właściwą ciepłotę – może dojść do hipotermii, czyli wychłodzenia. Niezbędne jest też zewnętrzne osłanianie ciała, np. ciepłą odzieżą lub poprzez dogrzewanie się. Z kolei gdy człowiek przebywa w wysokich temperaturach, ciepło endogenne (z zewnątrz) przenika do wnętrza organizmu, co w nadmiarze może grozić przegrzaniem (hipertermia). Wówczas konieczne jest ochłodzenie organizmu lub zdjęcie warstw odzieży. Utrzymanie stabilnej temperatury ciała jest możliwe dzięki mechanizmom termoregulacji. W mechanizmach termoregulacji uczestniczy wiele kanałów i ośrodków, między innymi:
- układ nerwowy – receptory znajdujące się w skórze i błonach śluzowych przekazują informację o temperaturze z zewnątrz, umożliwiając tkankom właściwą reakcję adekwatną do okoliczności (np. wytworzenie tzw. gęsiej skórki lub rozpoczęcie pocenia się);
- krew – krew przepływając przez tkanki może je dogrzewać lub ochładzać, wyrównując temperatury ze środowiskiem zewnętrznym. Wpływ też ma zdolność naczyń krwionośnych do miejscowego rozszerzania się;
- gruczoły potowe – w połączeniu z działaniem układu nerwowego gruczoły potowe mogą rozpocząć wydzielanie potu.
Termoregulacja utrzymywana na właściwym poziomie jest też możliwa przez sprawne działanie gospodarki hormonalnej. Spore znaczenie ma podwzgórze, będące częścią ośrodkowego układu nerwowego. Ośrodek kontroli temperatury znajduje się właśnie w nim. Działa on na zasadzie termostatu, uruchamiającego mechanizmy zapobiegające nadmiernemu wychłodzeniu lub przegrzaniu organizmu. Zlokalizowane w podwzgórzu receptory pozwalają określić temperaturę krwi przepływającej przez mózg. Jeśli odbiega ona od normy, podwzgórze odpowiednio
reguluje tempo produkcji i oddawania ciepła do otoczenia.
Przykładowo jeśli temperatura wzrośnie powyżej 37°C (hipertermia), naczynia krwionośne w skórze ulegają rozszerzeniu, zwiększając w ten sposób ilość oddawanego do otoczenia ciepła. Pobudzane są również gruczoły potowe, co pozwala na zwiększenie utraty ciepła przez parowanie.
Podwyższona temperatura ciała
Podwyższona temperatura ciała najczęściej opisywana jest jako gorączka, a jej zakresy mogą prezentować się następująco:
- 38,1-38,5 – gorączka nieznaczna;
- 38,6-39,5 – gorączka umiarkowana;
- 39,6-40,5 – gorączka znaczna;
- 40,6-41 – gorączka wysoka;
- powyżej 41 – gorączka nadmierna, zagrażająca życiu.
Istnieje wiele możliwych przyczyn gorączki. Z reguły są to infekcje wirusowe, np. grypa, ospa wietrzna, odra, różyczka itd. jednak także choroby pasożytnicze, bakteryjne i grzybicze mogą skutkować gorączką. W przypadkach niezbyt wysokich gorączek i stanów podgorączkowych osób bez przewlekłych dolegliwości nie powinno się zwalczać gorączki – organizm radzi sobie bowiem w ten sposób z patogenem w organizmie. Wystarczy wówczas stosować polecane metody domowe takie jak zdrowa dieta, suplementacja, odpoczynek (zwłaszcza pełnojakościowy sen), wysokie nawodnienie organizmu. Dłużej utrzymująca się gorączka wymaga konsultacji lekarskiej, natomiast gorączka, której towarzyszą objawy takie jak krwioplucie, duszności czy utrata przytomności są wskazaniem do wezwania karetki pogotowia lub przyjazdu na SOR.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Krause M., Termoregulacja organizmu człowieka i obciążenie termiczne.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Silverthorn D., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
