Peptydy to związki białkowe zbudowane z różnej ilości reszt aminokwasowych. Powstają wskutek reakcji kondensacji aminokwasów, których rodzaj oraz liczba wpływa na właściwości budowanej cząsteczki. Biologicznie aktywne peptydy należą do składników, które spożywamy wraz z żywnością bądź w formie suplementów diety. Powinny stanowić stały element zdrowej diety każdego człowieka.
Peptydy – co to?
Ważnym elementem budowy cząsteczki peptydu jest wiązanie peptydowe, występujące pomiędzy atomem azotu z grupy aminowej (-NH ), a atomem węgla z grupy karboksylowej (-COOH). Niektóre białka zawierają dodatkowo lipidy lub węglowodany. Mimo, że granice między polipeptydami, peptydami a białkami nie zostały dokładnie ustalone, przyjmuje się następujący podział:
- peptydy – zawierają od 2 do 10 reszt aminokwasowych;
- polipeptydy – zawierają od 10 do 100 reszt aminokwasowych;
- białka – zawierają powyżej 100 reszt aminokwasowych.
Z założenia peptydami możemy więc nazwać wszystkie cząsteczki, w których znajduje się maksymalnie 10 reszt aminokwasowych powiązanych ze sobą wiązaniem peptydowym. Właściwości poszczególnych peptydów mogą znacząco się od siebie różnić, w zależności od ilości aminokwasów oraz dokładnej budowy cząsteczki. Przykładowo, rozpuszczalność aminokwasów zależy od ilości hydrofobowych łańcuchów bocznych.
W odniesieniu do budowy peptydów, ważną rolę odgrywa również wiązanie disulfidowe, powstające w efekcie utlenienia grupy funkcyjnej cysteiny, co zauważa się w cząsteczce insuliny czy oksytocyny. Innym kluczowym wiązaniem peptydów jest wiązanie wodorowe, powstające wskutek oddziaływań zachodzących pomiędzy atomami tlenu i azotu w jednej cząsteczce a grupami NH i OH w drugiej cząsteczce.
Peptydy w ciele człowieka
Przykłady peptydów występujących naturalnie w organizmie człowieka:
- melanotropina;
- insulina;
- oksytocyna;
- glutation;
- ACTH;
- tyreoliberyna;
- peptydy opioidowe.
I wiele innych. Peptydy naturalne występują także w ogólnodostępnych produktach pochodzenia zwierzęcego oraz roślinnego, np. w mleku, jedwabiu, soi, pszenicy, ryżu. Wiele peptydów znalazło zastosowanie we współczesnej medycynie. Wykorzystuje się je np. do produkcji szczepionek lub w procesie diagnostycznym (niskie stężenie C-peptydu stwierdza się w cukrzycy insulinozależnej, natomiast wysokie stężenie towarzyszy nowotworom trzustki). W ostatnim czasie prowadzi się istotne badania kliniczne potwierdzające, iż peptydy z dużym prawdopodobieństwem okażą się skutecznym lekiem przeciwnowotworowym.
Funkcje peptydów
Peptydy pełnią rozmaite funkcje w ciele człowieka. Wyróżnia się między innymi peptydy:
- nośnikowe – transportują inne związki i cząsteczki w organizmie człowieka. Mają zdolność przyłączania się do rozmaitych związków i tym samym ułatwiania ich przenikania do tkanek docelowych;
- sygnalizacyjne – pobudzają komórki do pracy, np. mogą stymulować fibroblasty do produkcji kolagenu;
neuroprzekaźnikowe (ich działanie ściśle wiąże się z układem nerwowym). Wpływają bowiem na przekaźnictwo - nerwowe i tym samym mogą m.in. wpływać na procesy kurczenia się i rozkurczania włókien mięśniowych;
- modulujące – modulują działanie poszczególnych enzymów, wpływając tym samym na wiele funkcji ustroju.
Ze względu na tak wszechstronne działanie peptydy od lat wykorzystywane są w kosmetologii, medycynie i farmaceutyce. Są częstym składnikiem leków i preparatów do pielęgnacji ciała.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy tabletki
Kwas hialuronowy znajduje się w skórze, dzięki czemu czyni ją gładką, elastyczną i bez zmarszczek. Z wiekiem jego ilość jednak maleje i należy dostarczać go do organizmu, aby uzupełnić powstające braki … Zobacz więcej... |
|
Kolagen naturalny - skóra i stawy
Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Borawska J., Darewicz M., Iwaniak A., Minkiewicz P., Biologicznie aktywne peptydy pochodzące z białek żywności jako czynniki prewencji wybranych chorób dietozależnych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2/2014.
- Smolarczyk R., Cichoń T., Szala S., Peptydy – nowa klasa leków przeciwnowotworowych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 63/2009.
- Zawadzki Z., Doonan S., Białka i peptydy, Warszawa 2008.
