Zez rozbieżny to wada wzroku, będąca jedną z licznych form choroby zezowej. Charakteryzuje się błędnym rozmieszczeniem gałek ocznych, które kierują się do zewnętrznych kącików oczu. Może dotyczyć zarówno tylko jednego oka, jak i obu. Przeciwieństwem jest zez zbieżny, gdy źrenice kierują się ku kącikom wewnętrznym oczu. Diagnostyką i leczeniem choroby zezowej zajmuje się lekarz okulista.
Zez rozbieżny – rodzaje
W okulistyce wyróżnia się 2 podstawowe rodzaje zeza rozbieżnego – jawny rozbieżny stały oraz rozbieżny okresowy. Zez jawny rozbieżny stały obejmuje dodatkowo następujące egzotropie:
- wrodzona – zwykle pojawia się w przebiegu nieprawidłowości neurologicznych lub czaszkowo-twarzowych. Niemal zawsze wymaga korekcji chirurgicznej;
- sensoryczna – pojawia się wskutek osłabienia widzenia w oku zezującym, czego przyczynami są najczęściej: anizometropia, zaćma, zanik nerwu wzrokowego. Leczenie polega na połączeniu korekcji chirurgicznej z rehabilitacją wzrokową, będącą niezbędnym elementem;
- następcza – pojawia się wskutek chirurgicznego leczenia zeza zbieżnego.
Z kolei zez rozbieżny okresowo to forma, która może mieć zróżnicowany obraz kliniczny. Postać podstawowa zaczyna się egzoforią (zez utajony) ujawniającą się przy zmęczeniu, dekoncentracji lub silnym stresie. Wraz z upływem czasu przekształca się w zez jawny. W przebiegu patologii rozpoznaje się:
- niedomogę konwergencji – u starszych dzieci i dorosłych, kąt zeza jest większy podczas patrzenia na przedmioty z bliskiej odległości;
- nadmiar dywergencji – kąt odchylenia jest większy podczas patrzenia na przedmioty znajdujące się w dali.
Każda postać zeza rozbieżnego wymaga specjalistycznego podejścia.
Zez rozbieżny – objawy
W praktyce zez rozbieżny częściej dotyczy osób dorosłych niż dzieci, u których zazwyczaj diagnozuje się zez zbieżny. Niemal zawsze obecność nieprawidłowego ustawienia gałek ocznych wiąże się z wystąpieniem objawów. Zazwyczaj są to:
- bóle głowy;
- zawroty głowy;
- wady wzroku, takie jak krótkowzroczność, dalekowzroczność czy astygmatyzm;
- trudności ze skupieniem wzroku podczas pisania lub czytania;
- zaburzenia koncentracji;
- pogorszenie równowagi i koordynacji ruchowej.
Objawy w dużym stopniu zależą od wieku pacjenta oraz nasilenia choroby zezowej.
Zez rozbieżny – diagnostyka
Prawidłowo przeprowadzone badanie ma ogromne znaczenie podczas diagnostyki choroby zezowej. Umożliwia bowiem natychmiastowe podjęcie leczenia i przywrócenie pełnej funkcji narządu wzroku. Każde badanie powinno być statyczne i dynamiczne. Rozpoczyna się ono wywiadem i oglądaniem twarzy pacjenta już od momentu jego wejścia do gabinetu. Następnie sprawdza się między innymi reakcję źrenic na światło, odruch fiksacyjny oraz zdolność wyraźnego widzenia. Test pryzmatyczny służy do jakościowego porównania ostrości wzroku obu oczu pacjenta i bardzo często jest uzupełnieniem badań okulistycznych. W leczeniu zeza ważne jest bardzo dokładne zbadanie wielkości wady wzroku i zapisanie odpowiednich szkieł. W tym celu podaje się roztwór atropiny 2 razy dziennie przez przynajmniej 3–4 dni.
Zez rozbieżny – leczenie
Najważniejszym elementem leczenia zeza rozbieżnego jest zabieg chirurgiczny. Umożliwia on uzyskanie prawidłowego, symetrycznego ustawienia gałek ocznych u pacjenta, co stanowi punkt wyjścia do wdrażania dalszych metod terapeutycznych. Zabieg wskazany jest również ze względów estetycznych. Podczas niego chirurg dokonuje nacięć w obrębie mięśni gałkoruchowych, nie naruszając przy tym w żadnym stopniu drogi wzrokowej. Uzupełnieniem leczenia chirurgicznego jest natomiast dobranie odpowiednich okularów korekcyjnych oraz rehabilitacja wzrokowa prowadzona przez doświadczonego fizjoterapeutę lub innego specjalistę. Początkowo pomocniczo może być wstrzykiwana toksyna botulinowa, w dzisiejszych czasach jednak raczej się od niej odchodzi.
Plan terapeutyczny należy dopasować również do stanu pacjenta, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, czy zezuje tylko jedno oko czy oba. Jeśli zezuje wyłącznie jedno oko bardzo ważne są ćwiczenia, które dzielimy na pleoptyczne oraz ortoptyczne. Pierwsze odnoszą się do oszczędzania zdrowego oka i stymulacji drugiego, które zezuje. Z kolei ćwiczenia ortoptyczne dzielą się na kilka etapów i dotyczą nauki łączenia obrazu z obu oczu jednocześnie.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Niżankowska M., Okulistyka, Podstawy kliniczne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Ordon A., Rosa A., Loba P., Zez rozbieżny okresowy u dzieci – aktualne podejście diagnostyczno-terapeutyczne, Okulistyka po Dyplomie, 5/2021.
- Oleszczyńska-Prost E., Zez, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2011.
