Hormonoterapia (tuż obok radioterapii i chemioterapii) jest jedną z podstawowych metod leczenia nowotworów hormonozależnych. Pojęcie hormonozależności dotyczy nowotworów, w etiologii których kluczową rolę odgrywają hormony, niezależnie od innych czynników ryzyka. Hormonoterapia stanowi więc metodę skuteczną i niekiedy jedyną, która może przynieść oczekiwane rezultaty terapeutyczne.
Hormonoterapia w onkologii
Leczenie hormonalne nowotworów polega na wyeliminowaniu źródeł hormonów lub uniemożliwieniu ich oddziaływania na komórki guza, czego rezultatem jest zahamowanie rozwoju procesu nowotworowego u pacjentów z rozpoznaniem nowotworów hormonozależnych. Zalicza się do nich przede wszystkim raka szyjki macicy i raka piersi u kobiet oraz raka gruczołu krokowego u mężczyzn. Rozwój tych nowotworów zależy bowiem właśnie od działania określonych hormonów (estrogenów, androgenów).
Na czym polega hormonoterapia?
Wrażliwość komórek docelowych (w tym przypadku nowotworowych) na działanie hormonów warunkuje obecność specjalnych białek nazywanych receptorami. Mogą one lokalizować się:
- na powierzchni błony komórkowej (błonowe);
- w cytoplazmie komórki (cytozolowe);
- w chromatynie jądra komórkowego (jądrowe).
Receptory wychwytują i wiążą swoiście określone hormony. Hormony, które po związaniu z receptorami powodują ich aktywację nazywamy agonistami, z kolei te blokujące działanie receptorów antagonistami. Hormonoterapia może natomiast przebiegać różnie, wyróżniamy bowiem 4 główne mechanizmy jej działania:
- ablacyjny – zahamowanie lub znaczne ograniczenie działania szkodliwego hormonu wskutek podaży leków;
- addytywny – hamowanie rozwoju nowotworu wskutek podaży leków;
- antagonistyczny – blokowanie pracy receptorów;
- konkurencyjny – wiązanie się z receptorami.
W odniesieniu do leczenia cytostatykami, hormonoterapia charakteryzuje się dłuższym czasem upływającym od momentu rozpoczęcia leczenia do momentu uzyskania obiektywnej odpowiedzi organizmu. Tym samym czas trwania odpowiedzi na leczenie jest dłuższy.
Zalety hormonoterapii
Pacjenci, którzy pozytywnie odpowiadają na leczenie hormonalne pierwszego rzutu mają dużą szansę na powodzenie kolejnego rzutu hormonoterapii, jeśli dojdzie do nawrotu lub postępu choroby. Ponadto omawiana forma leczenia jest znacznie mniej toksyczna niż chemioterapia, w związku z czym lepiej spełnia warunki leczenia paliatywnego. Także koszt leków hormonalnych jest znacznie niższy niż leków cytostatycznych.
Cele hormonoterapii
W medycynie wyróżnia się 3 podstawowe cele hormonoterapii:
- leczenie przeciwnowotworowe – omówione wyżej;
- zmniejszenie efektów nadmiernego lub błędnego wydzielania określonych hormonów;
- leczenie wspomagające – łagodzenie dolegliwości z wykorzystaniem działania anabolicznego, przeciwzapalnego, przeciwobrzękowego i przeciwbólowego leków.
Od celu zależy dobór konkretnych leków i ich dawek.
Hormonoterapia nowotworów w praktyce
W leczeniu paliatywnym pierwszego rzutu raka piersi stosuje się antyestrogeny lub inhibitory aromatazy (współcześnie III generacji). Progestageny wprowadza się jako leczenie drugiego rzutu i dalszych, zaś gdy wszystkie inne leki zawiodą można wprowadzić terapię androgenami. W przypadku raka macicy hormonoterapia ma mniejsze znaczenie niż chirurgia i radioterapia, mimo tego znajduje zastosowanie. Musi być jednak celowana. Głównymi lekami są w tym przypadku progestageny.
W przypadku raka prostaty stosuje się estrogeny (wysokie ryzyko powikłań), aGnRH (skuteczne, ale kosztowne) lub antyandrogeny. Do nowotworów hormonozależnych zaliczamy również raka tarczycy, zaś jego terapia polega na podawaniu pacjentom tyroksyny.
Skutki uboczne
Każda hormonoterapia wiąże się z wystąpieniem działań niepożądanych, jednak ich intensywność oraz dokładny obraz zależy od rodzaju i dawki podawanych leków. Najczęściej obserwuje się:
- nudności i wymioty;
- zawroty głowy;
- bóle głowy;
- uderzenia gorąca;
- nadpotliwość ciała;
- problemy ze snem lub nadmierną senność;
- zaburzenia libido;
- wypadanie włosów;
- problemy z cerą.
Większość z tych objawów ustępuje po zakończeniu leczenia. Należy mieć na uwadze, że hormonoterapia zwiększa ryzyko choroby zakrzepowej.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnego kminku
Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka siewna
Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Markiewicz-Grodzicka E., Hormonoterapia nowotworów, Nowa Medycyna, 3/2003.
- Dębska-Szmich S., Krakowska M., Czernek U., Habib-Lisik M., Zięba A., Potemski P., Hormonoterapia przedoperacyjna u chorych na raka piersi, Journal of Oncology, 1/2014.
- Leppert W., Strąg-Lemanowicz A., Rola leczenia hormonalnego u pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową, Medycyna Paliatywna w Praktyce, 1/2015.
