Składniki kosmetyków pochodzenia roślinnego docenia się szczególnie ze względu na właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz przeciwalergiczne. Sprawdzają się nie tylko w pielęgnacji skóry, ale również włosów i paznokci.
Czym są składniki aktywne kosmetyków?
Składniki aktywne kosmetyków to związki, których działanie powoduje wystąpienie reakcji biochemicznych, chemicznych, fizycznych oraz fizykochemicznych. Wpływają na fizjologię skóry, jej przydatków, a także błon śluzowych. Składnikami aktywnymi mogą być substancje pochodzenia zwierzęcego, mineralnego, a także roślinnego.
Wśród tej ostatniej grupy wyróżnia się następujące związki:
- glikozydy;
- garbniki;
- alkaloidy;
- azuleny;
- olejki eteryczne i terpeny;
- balsamy i żywice;
- śluzy i pektyny;
- witaminy;
- składniki mineralne;
- fitoestrogeny;
- fosfolipidy i fitosterole;
- ceramidy;
- węglowodany;
- białka;
- kwasy tłuszczowe.
1. Glikozydy.
To związki, których budowa obejmuje część cukrową (glikon) i nie cukrową (aglikon). W roślinach występują jako bezbarwne, rozpuszczalne w wodzie kryształy o gorzkim smaku. Produkowane są w liściach jako materiał zapasowy, z kolei przechowywane w podziemnych częściach roślin. Wyróżnia się kilka rodzajów glikozydów, które uwarunkowane są budową glikonu i aglikonu. W związku z tym występują glikozydy:
- gorczycowe – charakteryzują się intensywnie gorzkim smakiem, aktywują produkcję soków trawiennych, w związku z tym wykorzystuje się je w lekach poprawiających procesy trawienne;
- flawonowe (flawonoidy) – znajdują się w sokach komórkowych roślin. Do ich głównych funkcji należy wzmacnianie naczyń krwionośnych, zmniejszenie ich przepuszczalności, a także poprawa elastyczności. Dzięki temu stanowią doskonałe rozwiązanie do walki z teleangiektazjami. Dodatkowo cechują się działaniem przeciwzapalnym, przeciwalergicznym oraz przeciwgrzybiczym. Do głównych flawonoidów zalicza się kwercetyna, kamferol, hesperydyna. Z kolei zioła bogate we flawonoidy to m.in. krwawnik pospolity, fiołek trójbarwny, bez czarny czy kasztanowiec zwyczajny;
- antrachinonowe – wykorzystuje się jako składnik leków przeczyszczających, ze względu na działanie drażniące jelit;
- nasercowe – ich źródłem jest m.in. konwalia majowa, naparstnica purpurowa. Wykorzystuje się je w lekach stosowanych w chorobach serca;
- fenolowe – wykazują właściwości napotne;
- saponinowe (saponiny) – przyspieszają procesy gojenia się ran, a także wykazują właściwości przeciwbakteryjne. Przykładem tych związków jest obecna w kasztanowcu escyna.
2. Garbniki.
W świecie roślinnym pełnią funkcję ochronną przed szkodliwym działaniem drobnoustrojów oraz pasożytów. Charakteryzują się cierpkim smakiem. Powszechnie znanym garbnikiem jest występująca w korze dębu tanina. Związki te słyną ze swojego działania ściągającego, przeciwzapalnego, przeciwobrzękowego, przeciwbakteryjnego i przeciwwirusowego. Pozytywnie oddziałują na naczynia krwionośne obkurczając i wzmacniając ich ściany. Na powierzchni skóry łączą się ze związkami białkowymi tworząc warstwę ochronną. W kosmetologii wykorzystuje się je do pielęgnacji skór trądzikowych ze stanami zapalnymi.
Źródłem garbników jest kora dębu, kora brzozy, szałwia, pokrzywa zwyczajna, dziurawiec, krwawnik pospolity.
3. Alkaloidy.
Alkaloidy na dużą skalę stosuje się w ziołolecznictwie. Z racji tego, że posiadają różnorodną budowę dzieli się je na kilka grup. W związku z tym wyróżnia się alkaloidy:
- tropanowe;
- izochinolinowe;
- indolowe;
- purynowe;
- steroidowe;
- chinolinolowe;
- pirolizydynowe;
- chinolizydynowe.
Wśród najbardziej znanych alkaloidów wyróżnia się kodeinę (występującą w lekach przeciwkaszlowych), morfinę (o silnym działaniu przeciwbólowym), kofeinę i teinę (o właściwościach pobudzających). Najczęściej wykorzystywanym alkaloidem w kosmetykach jest kofeina, która przyspiesza metabolizm tkankowy oraz spalanie tkanki tłuszczowej. Stanowi składnik preparatów wyszczuplających i antycellulitowych.
5. Azuleny.
To węglowodory, które stanowią składnik olejków eterycznych. Posiadają zielone, błękitne zabarwienie. Najbardziej znanym azulenem jest chamazulen o szafirowoniebieskiem kolorze. Występuje w koszyczku rumianku, a także w kwiecie krwawnika pospolitego. Azuleny wykazują właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, a także przyspieszają gojenie się ran. Stanowią składnik preparatów przeznaczonych do pielęgnacji cery wrażliwej, alergicznej oraz cery łojotokowej i trądzikowej.
6. Olejki eteryczne.
Są to lotne mieszaniny różnych związków chemicznych (węglowodorów, alkoholi, aldehydów, ketonów, estrów). Należy zaznaczyć, że konkretny olejek eteryczny może być zbudowany z kilkudziesięciu, a nawet kilkuset związków. Główną cechą wyróżniającą olejki eteryczne od innych związków aktywnych jest ich przyjemny aromat, o którym decyduje składnik, którego w składzie olejku jest najwięcej.
Olejki posiadają płynną konsystencję, różne zabarwienie (zielone, błękitne, czasami są nawet bezbarwne). Są trudno rozpuszczalne w wodzie, natomiast dobrze mieszają się z tłuszczami. Obecne są we wszystkich elementach rośliny, a więc w liściach, kwiatach, łodygach, korze, korzeniach. Jednak największa ich ilość występuje w kwiatach, w godzinach przedpołudniowych. Należy zaznaczyć, że olejki wykazują wszechstronne właściwości na organizm człowieka. Mogą oddziaływać na układ pokarmowy, oddechowy, nerwowy, skórę a nawet układ rozrodczy. Olejki eteryczne wykazują właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze.
7. Terpeny.
Terpeny to związki chemiczne, które stanowią składnik budulcowy olejków eterycznych. Do grupy tej należy:
- geraniol – występuje w olejku różanym;
- nerol – obecny w olejku bergamotowym;
- mircen – olejek laurowy;
- kamfen – olejek lawendowy;
- mentol – olejek miętowy;
- kamfora – olejek kamforowy;
- bisabolol – olejek rumiankowy.
8. Balsamy i żywice.
Balsamy są wydzielinami roślin, głównie drzew. W produkcji kosmetyków wykorzystuje się:
- balsam peruwiański – posiada właściwości wybielające, odkażające i wygładzające skórę, stosowany jako preparat zapachowy;
- ladanum – głównie jako środek zapachowy, który przypomina nieco ambrę.
Żywice to wydzieliny tylko niektórych roślin, których skład obejmuje wiele związków. Żywica wydostaje się na zewnątrz po uszkodzeniu tkanki pokrywającej roślinę. Po bezpośrednim kontakcie z powietrzem żywica zastyga. Związki te wykazują działanie przeciwzapalne, ściągające, a także przyspieszają proces gojenia się ran. W kosmetologii znalazła zastosowanie głównie żywica świerkowa, sosnowa, mirra oraz bursztyn.
9. Śluzy i pektyny.
Związki śluzowe są mieszaniną wielocukrów oraz białek. Znajdują się w różnych częściach rośliny m.in. w liściach, korzeniach, nasionach, bulwach. W kontakcie z wodą pęcznieją tworząc galaretowate żele. Właściwości te są na szeroką skalę wykorzystywane w lecznictwie do produkcji leków działających osłonowo na układ pokarmowy. Dodatkowo stosowane bezpośrednio na skórę tworzą tzw. warstwę ochronną. W związku z tym w kosmetologii używa się ich w produkcji masek o właściwościach nawilżających, łagodzących i kojących.
Pektyny posiadają bardzo zbliżoną budowę do śluzów, dzięki czemu wykazują bardzo podobne do nich właściwości.
10. Witaminy.
Witaminy to związki, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jednym z najlepszych źródeł tych związków są m.in. rośliny, a więc w szczególności owoce i warzywa.
11. Składniki mineralne.
Stanowią składnik wszystkich struktur konkretnych narządów, pełniąc w nich określone funkcje.
12. Fitoestrogeny.
Występują jedynie w niektórych roślinach, a swoją budową przypominają żeńskie hormony płciowe (estrogeny). Powszechnie noszą nazwę fitohormonów. Fitoestrogeny wykazują właściwości przeciwzmarszczkowe, nawilżające, a także stymulują syntezę kwasu hialuronowego, kolagenu i elastyny w skórze. Dodatkowo przyczyniają się do pogrubienia oraz zwiększenia napięcia naskórka.
Źródłem fitoestrogenów jest:
- soja;
- algi;
- lilia wodna;
- lucerna;
- słonecznik;
- czosnek;
- szparagi;
- żeń-szeń;
- kwiat pomarańczy;
- owoce mandarynki.
13. Fosfolipidy.
Fosfolipidy są związkami budującymi błony komórkowe zarówno roślin jaki i ludzi. Jednym ze źródeł ich są oleje roślinne. Stosowane w pielęgnacji skóry tworzą na jej powierzchni warstwę ochronną. Ponadto ułatwiają innym związkom aktywnym przenikanie przez warstwę rogową naskórka. Zapewniają skórze miękkość oraz elastyczność. W kosmetologii fosfolipidy stanowią składnik produktów przeciwstarzeniowych, oczyszczających oraz preparatów do demakijażu.
14. Fitosterole.
Fitosterole są składnikami olejów roślinnych. Ich działanie obejmuje hamowanie rozwoju szkodliwych mikroorganizmów. Posiadają działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe.
15. Ceramidy.
Ceramidy (sfinoloipidy) to związki kwasów tłuszczowych z aminoalkoholami. Stanowią główny element budulcowy cementu międzykomórkowego warstwy rogowej naskórka. Należy zaznaczyć, że wraz z wiekiem ich ilość w cemencie zmniejsza się, co przekłada się na gorszy wygląd skóry. Ceramidy wykorzystywane w kosmetologii pozyskiwane są z soi, ogórecznika, pestek dzikiej róży. Ceramidy pochodzenia roślinnego naszą nazwę fitoceramidy.
Do najważniejszych funkcji ceramidów zalicza się:
- łagodzenie objawów starzenia się skóry;
- zmniejszanie widoczności zmarszczek;
- poprawa napięcia i elastyczności skóry;
- wpływ na regulację procesu keratynizacji naskórka;
- zapewnienie skórze właściwego nawilżenia.
16. Węglowodany.
Węglowodany inaczej cukry to związki, które powstają w strukturze roślin podczas procesu fotosyntezy. Znalazły szerokie zastosowanie w dziedzinie kosmetologii. Ze względu na swoje silne działanie wiążące wodę oraz tzw. filmotwórcze są składnikiem preparatów nawilżających. Węglowodany roślinne najczęściej wykorzystywane w kosmetologii to:
17. Białka.
Białka to przede wszystkim materiał budulcowy zarówno roślin jak i organizmu człowieka. Tworzą je małe cząsteczki – aminokwasy. Aminokwasy pochodzące od roślin wykazują działanie nawilżające, co chroni skórę przed wysuszeniem oraz zbyt wczesnym starzeniem się.
18. Kwasy tłuszczowe.
Kwasy tłuszczowe dzieli się na:
- nasycone;
- nienasycone.
Do grupy nasyconych kwasów tłuszczowych należy kwas:
- laurynowy;
- mirystynowy;
- palmitynowy;
- stearynowy.
Grupa nienasyconych kwasów tłuszczowych dzieli się na:
- kwasy mononienasycone (alfa – liponowy, oleinowy, palmitooleinowy);
- kwasy wielonienasycone (linolowy, alfa – linolenowy).
Wpływ nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) na skórę:
- odżywiają;
- nawilżają;
- regenerują;
- zmniejszają podrażnienia;
- przyspieszają procesy gojenia się ran;
- spowalniają procesy starzenia się;
- działają przeciwalergicznie.
Bibliografia
- Kaniewska M., Kosmetologia Podstawy, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2011.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
