Kwas jabłkowy (inaczej: kwas hydroksybursztynowy lub E296) to organiczny związek chemiczny będący alfa-hydroksykwasem dikarboksylowym. W naturze występuje w dużej ilości w jabłkach (stąd jego nazwa) oraz w rabarbarze. Powszechnie wykorzystuje się go w przemyśle gastronomicznym, głównie jako konserwant.
Kwas jabłkowy – właściwości
Kwas jabłkowy zidentyfikowano po raz pierwszy w 1924 roku, jako produkt fermentacji drożdży. Dotychczas intensywniejszą jego biosyntezę uzyskano u szczepów S.cerevisiae, poprzez nadekspresję cytozolowego izoenzymu dehydrogenazy jabłczanowej. Ostatnie badania wykazały jednak, że drożdże Zygosaccharomyces rouxii w środowisku o wysokim stężeniu cukrów są w stanie syntetyzować nawet do 75 g/l L-jabłczanu. Kwas L-jabłkowy odgrywa kluczową rolę w metabolizmie związków C3 i C4 w różnych przedziałach subkomórkowych komórki drożdżowej.
Związek ten stanowi naturalny metabolit uczestniczący w cyklu kwasów trójkarboksylowych, występujący powszechnie w przyrodzie, zwłaszcza w jabłkach i rabarbarze, ale również w jarzębinie, borówkach, żurawinie i innych owocach. Odpowiada za ich kwaśny smak, jak również za cierpki smak wina. W momencie, gdy owoce dojrzewają i stają się słodsze, ilość kwasu jabłkowego w ich miąższu znacznie maleje. U ludzi i zwierząt kwas jabłkowy powstaje na drodze przemian energetycznych, np. w cyklu Krebsa.
Kwas jabłkowy to krystaliczne ciało stałe o barwie białej bądź kremowej. Ma charakterystyczny cierpki, kwaskowaty smak i praktycznie nie ma żadnego zapachu. Dobrze rozpuszcza się m.in. w wodzie, acetonie, etanolu i wykazuje odczyn kwaśny.
Kwas jabłkowy – zastosowanie
Kwas jabłkowy wykorzystuje się w przemyśle spożywczym i przemyśle farmaceutycznym. W żywności oznaczany jest skrótem E296 i pełni funkcję konserwantu, regulatora kwasowości oraz stabilizatora koloru. To dodatek wzbogacający smak, który można znaleźć m.in. w sokach, galaretkach, przetworach, serkach topionych czy napojach gazowanych. Stanowi też częsty dodatek do rozmaitych słodyczy. Wykazano, że jest dodatkiem do żywności całkowicie bezpiecznym, niewywołującym alergii, uczuleń, podrażnień przewodu pokarmowego.
Kwas jabłkowy zalicza się do grupy hydroksykwasów karboksylowych, które w stomatologii znajdują zastosowanie jako dodatki do kompozycji szkło-jonomerowych. Z kolei w kosmetologii bywa składnikiem szamponów, farb do włosów, kosmetyków o właściwościach rozjaśniających, lakierów do paznokci czy kremów do twarzy. Można śmiało kupić ten związek pod postacią proszku i samodzielnie przygotować mieszankę rozjaśniającą włosy lub krem. 100 g kwasu kosztuje średnio 15 zł.
Kwas jabłkowy a ocet jabłkowy
Kwas jabłkowy bywa mylnie nazywany octem jabłkowym, są to jednak 2 różne produkty. Kwas jabłkowy to organiczny związek chemiczny zawarty w owocach i warzywach, natomiast ocet jabłkowy pozyskuje się jako produkt naturalnej fermentacji surowców roślinnych. Należy jednak wiedzieć, że kwas jabłkowy jest jednym ze składników znajdujących się w occie jabłkowym.
Kwas jabłkowy – właściwości zdrowotne
Kwas jabłkowy wykorzystywany jest w medycynie alternatywnej jako suplement diety poprawiający ogólne zdrowie i wspomagający leczenie rozmaitych schorzeń. Udowodniono, że kwas jabłkowy:
- przyspiesza metabolizm;
- stymuluje perystaltykę jelit, poprawiając tym samym trawienie;
- przeciwdziała zaparciom;
- pobudza wydzielanie śliny (co jest szczególnie korzystne przy zespole Sjogrena) oraz tym samym poprawia apetyt;
- stanowi pożywkę dla mikroflory jelitowej, która wpływa nie tylko na trawienie, ale i odporność organizmu.
Spożywając kwas jabłkowy, warto skonsultować się z lekarzem (przy chorobach przewlekłych) i zawsze stosować do zaleceń producenta. Nie należy przekraczać dawki 3 g dziennie, z reguły jednak jest ona niższa (1-2 g dziennie).
Kwas jabłkowy w kosmetologii
Kwas jabłkowy jest dodatkiem wielu kosmetyków, można również tworzyć je samodzielnie, wykorzystując do tego gotowy proszek. W kosmetykach do użytku domowego (przy pH kosmetyku powyżej 3,5) powinno się do znajdować do 10%, zaś w kosmetykach profesjonalnych, stosowanych przez wykwalifikowanych specjalistów (przy pH kosmetyku powyżej 3) – do 30%.
Omawiany związek może wykazywać rozmaite właściwości – w niższych stężeniach (do 5%) działa nawilżająco i rozjaśniająco, minimalizuje drobne zmarszczki, poprawia teksturę skóry. Natomiast w wyższych stężeniach działa zmiękczająco i złuszczająco, przez co rozjaśnia skórę. Uważa się, że kwas jabłkowy wykazuje podobne właściwości do kwasu glikolowego, a jednocześnie jest mniej drażniący.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny - skóra i stawy
Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy tabletki
Kwas hialuronowy znajduje się w skórze, dzięki czemu czyni ją gładką, elastyczną i bez zmarszczek. Z wiekiem jego ilość jednak maleje i należy dostarczać go do organizmu, aby uzupełnić powstające braki … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Solomons T., Fryhle C., Snyder S., Chemia organiczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2022.
- Biernat M., Ciołek L., Jaegermann Z., Badanie wpływu dodatku kwasu jabłkowego na właściwości cementu szkło-jonomerowego, Szkło i Ceramika, 1/2016.
- Cioch M., Satora P., Metaboblizm kwasu L-jabłkowego przez drożdże winiarskie, Postępy Mikrobiologii, 4/2014.
