Egzocytoza to sposób transportu cząsteczek i makrocząsteczek wytwarzanych przez komórkę na zewnątrz niej, czyli poza obrąb cytoplazmy. Polega na otaczaniu transportowanych składników błoną, a następnie przenoszeniu takich pęcherzyków przez błonę komórkową (następuje tzw. fuzja błon). Dzięki temu składniki mogą być transportowane poza obrąb komórki i wykorzystywane przez organizm.
Na czym polega egzocytoza?
Pęcherzyki zawierające transportowany materiał przemieszczają się w stronę błony komórkowej, do której następnie się przyczepiają dzięki v-SNARE lub t-SNARE. W tym momencie miejsce połączenia ściany pęcherzyka oraz błony komórkowej pęka, uwalniając jego zawartość na zewnątrz komórki i pozostawiając błonę komórkową w nienaruszonym stanie. Proces jest zależny od obecności jonów wapniowych Ca2+. W egzocytozie wyróżniamy ponadto dwa szlaki wydzielania komórkowego:
- szlak pozapodstawowy – białka pochodzące z aparatu Golgiego przedostają się do ziarnistości wydzielniczych. Przekształcenie prohormonów w ostateczne hormony zachodzi wewnątrz tych ziarnistości jeszcze przed ich egzocytozą;
- szlak podstawowy – obejmujący bezpośredni transport białek do błony komórkowej, z niewielkimi tylko modyfikacjami.
Podczas egzocytozy następuje zwiększenie powierzchni błony komórkowej. Jeśli nie byłaby ona usuwana w podobnym tempie, komórka stale i nieustannie powiększałaby swoją objętość. Jednakże błona komórkowa usuwana jest w procesie endocytozy. Zjawiskiem przeciwstawnym do egzocytozy jest endocytoza, czyli transport cząsteczek i substancji ze środowiska zewnętrznego do wnętrza komórki.
Egzocytoza – przykłady
O egzocytozie mówimy wówczas, gdy pęcherzyki transportowe lub wydzielnicze łączą się z błoną komórkową, co powoduje uwolnienie ich zawartości do wnętrza komórki. Przykładem tego zjawiska jest wydalanie neuroprzekaźników z pęcherzyków synaptycznych do środowiska zewnątrzkomórkowego, gdzie mogą spełniać swoją rolę i zapewniać prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. W ten sposób wydzielane są również hormony, śluz w obrębie układu pokarmowego czy soki trawienne.
Znaczenie egzocytozy
Nie ma najmniejszych wątpliwości, że egzocytoza jest zjawiskiem kluczowym do funkcjonowania komórek i całego ustroju. Głównym celem egzocytozy jest:
- usuwanie odpadów, martwych komórek, bakterii;
- regulacja produkcji i transportu ważnych składników, takich jak hormony i neuroprzekaźniki;
- produkcja makrocząsteczek niezbędnych poza komórką, np. receptorów błon, materiałów budulcowych ścian komórek czy cząsteczek macierzy zewnątrzkomórkowej.
To właśnie drogą endocytozy komórka pozbywa się resztek po trawieniu wewnątrzkomórkowym, pozostawionych przez lizosomy. Specyficznym rodzajem egzocytozy jest transport anterogradowy, czyli obejmujący przenoszenie substancji od perikarionu do zakończenia aksonu.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
- Litwa M., Bandorowicz-Pikuła J., Regulacja fuzji błony przez jony wapnia, Problemy Nauk Biologicznych, 4/1997.
