Zioła o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym

Zioła o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym mogą spowodować przykre skutki uboczne w połączeniu z zabiegami wykorzystującymi działanie światła słonecznego oraz laserowego. Oznacza to, że równoczesne korzystanie z nich jest nie wskazane, ze względu na możliwość pogorszenia kondycji skóry w sposób trwały.

Promienie słoneczne korzystnie wpływają na organizm przyczyniając się do poprawy samopoczucia i nastroju. Jednak istotny jest fakt, że stanowią one ważny element właściwego funkcjonowania organizmu poprzez przyswajanie witaminy D. Jej zadaniem jest regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej, dzięki czemu korzystnie wpływa na układ kostny. Dodatkowo charakteryzuje się działaniem immunomodulującym czyli hamującym stany zapalne w organizmie. Ponadto korzystnie wpływa na układ krążenia oraz układ nerwowy, a także wykazuje działanie antykarcynogenne.

Warto podkreślić jednak, że zbyt długa lub częsta ekspozycja skóry na działanie promieni UV może przyczynić się do powstania przykrych skutków ubocznych lub objawów niepożądanych. Efektem tego może być rumień, pęcherze oraz obrzęki wywołane ostrym poparzeniem skóry. Innym objawem może być gorączka, ból głowy, nudności, wymioty oraz zaburzenia krążenia.

Fotodermatozy to grupa chorób w przebiegu, których występuje zwiększona wrażliwość na działanie promieni UV. Wyróżnia się fotodermatozy idiopatyczne, endogenne, egzogenne. Ich wspólną cechą jest występowanie zmian skórnych w obrębie twarzy, szyi, karku oraz dekoltu.

Z kolei reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne zalicza się do fotodermatoz egzogennych, co równoznaczne jest z działaniem słońca oraz stosowaniem środków wywołujących reakcje niepożądane np. leki, kosmetyki, zioła.

Reakcje fotoalergiczne

Odczyny fotoalergiczne wykazują podłoże immunologiczne i powstają na skutek działania związków uczulających oraz promieniowania słonecznego. Mechanizm ich powstawania polega na przekształcaniu się substancji egzogennej w alergen lub w hapten czyli drobnocząsteczkową substancję zdolną do wywołania uczulenia. Występujący stan zapalny skóry podczas reakcji przebiega w sposób analogiczny do odczynu reakcji kontaktowej typu IV.

Na skutek działania związków fotouczulających pojawia się fotoalergiczny wyprysk kontaktowy. Objawia się grudkami z jednoczesnym świądem, występującym po upływie 24-48 godzin od momentu wystawienia skóry na działanie promieni UV.

Reakcje fototoksyczne

Fototoksyczność jest zjawiskiem bardziej powszechnym od fotoalergii, przez co może wystąpić u większej ilości ludzi. Odczyny fototoksyczne powstają, w wyniku uwalniania wolnych rodników przez związki chemiczne, które znajdują się w kontakcie ze skórą. Na skutek tego dochodzi do uszkodzenia struktur komórkowych, które z kolei przyczyniają się do rozwoju ostrej reakcji zapalnej w warstwach skóry. Zmiany w postaci pęcherzy, rumienia oraz obrzęku występują bezpośrednio po ekspozycji skóry na światło. W niektórych sytuacjach utrzymują się trwałe przebarwienia lub zmiany o charakterze liszaja płaskiego.

Reakcje fototoksyczne może spowodować:

• dziurawiec;
• dziegcie;
• psoralen;
• barwniki;
• olejek bergamotowy, cedrowy, sandałowy, cytrusowy;
• niektóre leki (sulfonamidy, fenotiazyny).

Zioła o działaniu fotoalergicznym i fototoksycznym

W medycynie naturalnej występuje wiele gatunków roślin, które zwiększają wrażliwość organizmu człowieka na światło słoneczne wywołując tym dermatozy. Do głównych surowców roślinnych wywołujących takie reakcje należy:

• dziurawiec;
• nagietek;
• rumianek;
• ziele skrzypu.

1. Dziurawiec.

Ziele dziurawca zawiera w swym składzie czerwony barwnik – hiperycynę, która wykazuje zdolność pochłaniania promieni nadfioletowych przez skórę, flawonoidy, olejki eteryczne oraz związki diantronowe, garbniki katechinowe, proantocyjanidyny oraz ksantony. Oprócz właściwości fotouczulających dziurawiec wykazuje korzystne działanie na skórę. Oprócz tego charakteryzuje się działaniem ściągającym, żółciopędnym, przeciwdepresyjnym, uspokajającym, przeciwzapalnym oraz hamującym drobne krwawienia.

2. Nagietek.

W składzie nagietka występują saponiny tójterpenowe, pochodne kwasu oleanolowego oraz alkoholi trójterpenowych. Dodatkowo znaleźć w nim można karotenoidy, flawonoidy, śluzy, gorycze, olejki eteryczne, fitosterole, kwasy organiczne oraz sole mineralne.

Ze względu na tak szeroki skład ziele nagietka wykazuje działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze oraz grzybobójcze. Karotenoidy jako prowitamina A odpowiedzialne są za właściwy wzrost nabłonka, przyspieszają bliznowacenie, a także zapobiegają nadmiernemu łuszczeniu się naskórka.

3. Rumianek.

Związkiem aktywnym rumianku są olejki eteryczne, flawonoidy, śluzy, cholina, karotenoidy oraz związki mineralne. Dzięki olejkom eterycznym rumianek wykazuje właściwości przeciwzapalne, rozkurczowe i uspokajające. Rumianek znajduje zastosowanie w leczeniu miejscowym okolic, w których pojawiły się odleżyny, owrzodzenia, żylaki, rumień bądź świąd skóry. Mimo wielu korzystnych właściwości charakteryzuje się również działaniem fotouczulającym.

4. Ziele skrzypu.

W skład skrzypu polnego wchodzą m.in. flawonoidy, saponiny, kwasy organiczne, fenolokwasy, alkaloidy oraz sole mineralne. Dzięki związkom aktywnym skrzyp polny działa rozkurczowo, uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, zapobiega obrzękom, wspomaga pracę serca, wykazuje właściwości odtruwające oraz usprawnia pracę wątroby.

Podsumowanie

Obecnie występuje wiele roślin, które mogą zwiększać wrażliwość skóry człowieka na działanie światła słonecznego w wyniku obecności w składzie licznych związków chemicznych. Wśród fotouczulających roślin największe znaczenie wykazuje rumianek pospolity, nagietek lekarski, a także dziurawiec. Podczas stosowania tego rodzaju związków warto pamiętać, że intensywność powikłań jakie daje połączenie światła słonecznego i ziół fotouczulających jest kwestią indywidualną co oznacza, że skutki uboczne mogą pojawić się z różnym nasileniem, a także przybierać różną formę.

Bibliografia

1. Nikiel A., Kosmetologia Estetyczna, Przegląd surowców roślinnych o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym., 3/2017.

	Czarnuszka siewna Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej...
	Olej z czarnego kminku Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej...