Rogowacenie słoneczne stanowi jedno z najczęstszych rozpoznań występujących w gabinetach dermatologicznych. Schorzenie to rozwija się w obrębie skóry starczej jako efekt nadmiernej ekspozycji jej na działanie promieni ultrafioletowych.
Rogowacenie słoneczne
Rogowacenie słoneczne (actinic keratosis) AK to dysplastyczne zmiany skórne ograniczające się do warstw naskórka. Lokalizują się w miejscach nadmiernej ekspozycji skóry na działanie promieni ultrafioletowych lub skórze starczej. Efektem tego są zauważalne ogniska określające cechy uszkodzenia tkanki, które nazywane są obszarem zagrożenia nowotworowego. Należy podkreślić, że obszary te mogą podlegać progresji prowadząc do nieczerniakowych nowotworów skóry, szczególnie raka kolczystokomórkowego (SCC).
Rogowacenie słoneczne najczęściej występuje wśród osób rasy kaukaskiej, z I lub II fototypem skóry, ze skłonnością do oparzeń słonecznych, stale poddawanych fototerapii, obciążonych skłonnościami genetycznymi (albinizm, skóra napigmentowana), bardzo często u mężczyzn nieposiadających owłosienia w obrębie skóry głowy.
Rogowacenie słoneczne oraz możliwość jego progresji w raka kolczystokomórkowego wynika z uszkodzeń DNA keratynocytów promieniowaniem słonecznym, w wyniku czego dochodzi do mutacji białek supresorowych i regulatorowych. Najbardziej niebezpieczną długością fali jest promieniowanie z zakresu UVB (280-320 nm).
Schorzenie to po raz pierwszy opisał Christian Neumann w 1869 roku.
Rogowacenie słoneczne – charakterystyka
Objawy rogowacenia słonecznego występują w formie białego łuszczącego się ogniska, w obrębie którego występuje zaczerwienienie oraz szorstkość naskórka. Należy podkreślić, że na niewielkiej powierzchni skóry występować może wiele ognisk rogowacenia słonecznego, które posiadać mogą różne średnice sięgające od kilku milimetrów nawet do 3 centymetrów. W obrębie zmian często występują również przebarwienia skóry, pogrubienie naskórka, głębokie zmarszczki, elastoza, plamy soczewicowate, suchość skóry oraz teleangiektazje.
Rogowacenie słoneczne podlega klasyfikacji, która obejmuje:
- I stopień – zmiany są dobrze widoczne, delikatnie wyczuwalne w dotyku;
- II stopień – zmiany są dobrze widoczne, wyczuwalne;
- III stopień – zmiany są bardzo dobrze widoczne, hiperkeratotyczne.
Objawy rogowacenia słonecznego mogą pozostać niezmienione nawet przez okres kilku lat, ponadto mogą ustąpić samoistnie lub przekształcić się w raka kolczystokomórkowego.
Rogowacenie słoneczne – czynniki ryzyka
Jednym z najważniejszych czynników ryzyka w rozwoju AK jest działanie promieni ultrafioletowych, zwłaszcza UVB, które prowadzi do uszkodzenia możliwości naprawczych DNA keratynocytów. Z kolei promieniowanie UVA przyczynia się do uszkodzeń w sposób pośredni przez aktywację reaktywnych form tlenu w kwasy nukleinowe oraz błony lipidowe komórek, które budują naskórek. Wszystkie te procesy prowadzą do zaburzeń proliferacji komórek oraz komunikacji międzykomórkowej.
Ryzyko wystąpienia rogowacenia słonecznego jest większe u osób, w życiu których nastąpiła kumulacja promieni ulrtafioletowych oraz osób, które:
- posiadają I lub II fototyp według klasyfikacji Fitzpatricka;
- są w starszym wieku;
- są płci męskiej;
- występuje przewlekła immunosupresja.
Diagnostyka rogowacenia słonecznego
Jednym z szybszych, a zarazem skutecznych sposobów diagnostyki zmian skórnych jest dermatoskopia. Należy do nieinwazyjnych metod, która wykorzystuje transilluminating. Wykorzystywana jest w celu dokonania oceny zmian tj. rogowacenie słoneczne, a także różnicowania ich od czerniaka czy raka płaskonabłonkowego. Jeśli natomiast objawy rogowacenia są trudne do zdiagnozowania wówczas standardem jest wykonanie biopsji diagnostycznej.
Leczenie
Leczenie rogowacenia słonecznego polega na zastosowaniu metod ograniczających się do miejscowego zniszczenia ognisk chorobowych lub do obszaru, który może być objęty nowotworem. Rodzaj metody uwarunkowany jest ilością ognisk oraz obecnością cech zjawiska fotostarzenia się w miejscach skóry otaczającej.
Jedną z najczęściej wykorzystywanych metod w leczeniu pojedynczych ognisk jest krioterapia. Charakteryzuje się szybkością, skutecznością oraz niewielkim nakładem finansowym. Ponadto istnieje możliwość zastosowania lasera ablacyjnego CO2 oraz lasera erbowo-yagowego. Nie wykazują one jednak większej przewagi nad krioterapią, ze względu na wysokie koszty oraz wymagane wysokie doświadczenie osoby wykonującej.
W leczeniu objawów, które wykazują podejrzenie raka kolczystkomórkowego wykorzystuje się terapię fotodynamiczną, peelingi chemiczne, tretinoinę oraz miejscowe modyfikatory odpowiedzi immunologicznej.
Prewencja w rogowaceniu słonecznym
Ważną rolę w prewencji rogowacenia słonecznego stanowi fotoprotekcja. Preparaty do ochrony przeciwsłonecznej powinny być odpowiednio dobrane do koloru skóry, intensywności promieniowania, a także czasu ekspozycji skóry na słońce. Czynnikiem, który określa skuteczność tego rodzaju produktów jest wskaźnik SPF (Sun Protection Factor).
Wskazówka
Wskaźnik SPF określa zwielokrotnienie czasu, po upływie którego wystąpi rumień posłoneczny na skórze, która została zabezpieczona produktem, w stosunku do obszaru ciała niechronionego, w tych samych warunkach.
Należy podkreślić, że oprócz ochrony UVB preparaty przeciwsłoneczne powinny zawierać również składniki ochronne wobec promieni słonecznych UVA. Zdolność kosmetyku do takiej ochrony określana jest skrótem PPD (Persistent pigment darkening) lub IPD (Immediate pigment dar-kening).
Kluczowym elementem skutecznej fotoochrony jest prawidłowa aplikacja produktów przeciwsłonecznych. Zaleca się nakładanie ich 20 minut przed nałożeniem odzieży. Wykazano bowiem zależność czasową między aplikacją preparatu, a kontaktem produktu z ubraniem, która mówi o wpływie na rzeczywistą wartość SPF. Dodatkowo bardzo ważna jest ilość stosowanego produktu. Powinna obejmować 2 mg/cm2 skóry. Skuteczność kosmetyków przeciwsłonecznych zmniejsza się w wyniku kontaktu ich z wilgocią, dlatego też nakładanie powinno powtarzać się co 2-3 godziny oraz po każdym kontakcie skóry z wodą.
Ważnym elementem ochrony przeciwsłonecznej jest unikanie ekspozycji skóry na słońce w godzinach między 11.00 a 15.00. Nie należy zapomnieć o sukcesywnym zwiększaniu czasu opalania, osłanianiu ciała zwiewnymi ubraniami, stosowaniu kapelusza ochronnego oraz okularów przeciwsłonecznych.
Podsumowanie
Ochrona skóry przed działaniem promieni słonecznych to kluczowy element w codziennej pielęgnacji skóry. Prewencja skóry polegająca na stosowaniu fotoprotekcji może uchronić przed rozwojem raka kolczystokomórkowego skóry (SCC) lub wystąpienia jego wczesnej formy.
Bibliografia
- Padlewska K., Medycyna Estetyczna i Kosmetologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019.
- Cywińska E, Brzeziński P., Kosmetologia Estetyczna, Rogowacenie słoneczne. Wstępna diagnostyka w gabinecie kosmetologicznym, 3/2017.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnego kminku
Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka siewna
Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej... |
