Kręgosłup (łac. columna vertebralis) to niezwykle ważny element szkieletu człowieka, pełniący rozmaite funkcje – od podporowej, poprzez ochronną, aż do ruchowej. Składa się z kręgów, przez których centrum przebiega rdzeń kręgowy – jedna z najważniejszych struktur ośrodkowego układu nerwowego. Kręgosłup każdego człowieka składa się z kręgów szyjnych (7), kręgów piersiowych (12), kręgów lędźwiowych (5), a także z kości krzyżowej i kości guzicznej.
Budowa kręgosłupa
Kręgosłup każdego człowieka (odchylenia od normy zdarzają się niezmiernie rzadko) zbudowany jest z kręgów, czyli niewielkich, różnokształtnych kości połączonych ze sobą tzw. dyskami, czyli krążkami międzykręgowymi. Te zaś składają się z pierścienia włóknistego i jądra miażdżystego. Jądro ma tendencję do przesuwania się powodując dyskopatię i bóle kręgosłupa. W budowie kręgosłupa wyróżniamy:
- 7 kręgów szyjnych, z czego pierwszy nosi nazwę atlasu, a drugi obrotnika;
- 12 kręgów piersiowych, z którymi łączą się również żebra;
- 5 kręgów lędźwiowych;
- kość krzyżową składającą się z 4-5 zrośniętych ze sobą kręgów krzyżowych;
- kość guziczną.
Odcinek szyjny i lędźwiowy tworzy tzw. fizjologiczną lordozę, natomiast w odcinku piersiowym kręgosłupa każdy człowiek posiada fizjologiczną kifozę. Dzięki temu kręgosłup ma kształt litery „S”, przez co może amortyzować wstrząsy, przenosić obciążenia i tym samym zapewnia sprawność. Wewnątrz kręgów przebiega rdzeń kręgowy, którego podstawową rolą jest koordynacja funkcji ruchowych i czuciowych całego organizmu. Przewodzi impulsy nerwowe z mózgu do reszty ciała i odwrotnie. U osób dorosłych, na wysokości I lub II kręgu lędźwiowego dolny koniec rdzenia kręgowego zwęża się, tworząc stożek rdzeniowy.
Funkcje kręgosłupa
Jako główna oś ludzkiego szkieletu, kręgosłup stanowi rusztowanie dla całego ciała. Przyczepiają się do niego żebra, które z kolei chronią ważne narządy wewnętrzne klatki piersiowej (m.in. serce czy płuca), a także ważne więzadła i mięśnie, które umożliwiają poruszanie całym ciałem. Aktywność jest możliwa nie tylko dzięki przyczepionym do niego tkankom miękkim. Również dzięki specyficznej budowie kręgosłupa i obecności krążków międzykręgowych. Pełni ponadto funkcję podporową, ochronną (dla rdzenia kręgowego i ważnych nerwów) oraz amortyzującą.
Badanie ruchomości kręgosłupa
Pomiar zakresu ruchomości kręgosłupa wykonuje się w pozycji stojącej przy wzroku skierowanym na wprost. Dla osoby dorosłej do 40. roku życia ruchomość prawidłowa (różnica pomiarów między pozycją wyjściową, a danym ruchem, np. zgięciem czy wyprostem) powinna wynosić:
- 2,5-3 cm zgięcia – dla odcinka szyjnego, mierząc od guzowatości potylicznej zewnętrznej do wyrostka kolczystego kręgu C7;
- 8,5 cm wyprostu – dla odcinka szyjnego, mierząc od szczytu bródki do wcięcia jarzmowego rękojeści mostka;
- 6,5 cm zgięcia bocznego – dla odcinka szyjnego, mierząc od wyrostka sutkowatego kości skroniowej do wyrostka barkowego łopatki;
- 8,5 cm rotacji – dla odcina szyjnego, mierząc od szczytu bródki do przeciwnego do rotacji wyrostka barkowego;
- 2,5 cm zgięcia – dla odcinka piersiowego, mierząc odległość między Th1 a Th12;
- 6 cm zgięcia – dla odcinka lędźwiowego, mierząc odległość między L1 a L5;
- 8 cm wyprostu – dla odcinka lędźwiowego, mierząc odległość od końca wyrostka mieczykowatego do okolicy guzków łonowych kości łonowej;
- 9 cm skłonu bocznego – dla odcinka piersiowo-lędźwiowego, mierząc odległość od szczytu dołu pachowego do najwyższego miejsca talerza kości biodrowej po tej samej stronie;
- 4,5 cm rotacji – dla odcinka piersiowo-lędźwiowego, mierząc odległość między dolnym końcem wyrostka mieczykowatego mostka, a kolcem biodrowym przednim górnym.
Pomiary wykonuje się przy użyciu zwykłego centymetra krawieckiego. Znając anatomię można wykonać to badanie w domu, przy pomocy bliskiej osoby. Aby mieć jednak pewność rzetelnych pomiarów, najlepiej udać się do fizjoterapeuty.
Test Schobera
Test Schobera wykorzystywany jest do pomiaru i oceny ruchomości odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Stosuje się go do oceny stanu pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa lędźwiowego oraz innych problemów związanych z bólem w tym odcinku. Dodatkowo, w rehabilitacji używa się testu Schobera do sprawdzania osiąganych postępów leczenia. Na poniższym przykładzie pacjenta z Centrum Fizjoterapeuty można zobaczyć jak wykonać test Schobera:
Bóle kręgosłupa
Bóle kręgosłupa najczęściej wiążą się z nieodpowiednim stylem życia (brak aktywności fizycznej, błędna technika wykonywania ćwiczeń, przeciążenia w trakcie pracy fizycznej lub wady postawy). Mogą jednak wskazywać na urazy, chorobę zwyrodnieniową, choroby reumatyczne bądź choroby autoimmunologiczne. Często dochodzi do dyskopatii, czyli przesunięcia się jądra miażdżystego poza pierścień włóknisty i uciskania okolicznych struktur nerwowych. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest RTG, tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. W większości przypadków pomocna jest fizjoterapia. Wspomagająco należy pozostać aktywnym fizycznie (ćwiczenia powinny być dopasowane do problemu zdrowotnego i możliwości), zadbać o ergonomię pracy i snu oraz suplementować kolagen, którego z wiekiem zaczyna pojawiać się coraz większy deficyt w organizmie.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny - skóra i stawy
Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zembaty A., Kinezyterapia, Tom II, Wydawnictwo Kasper Sp. z o.o., Kraków 2003.
- Zembaty A., Kinezyterapia, Tom I, Wydawnictwo Kasper Sp. z o.o., Kraków 2003.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
