Składniki kosmetyków w leczeniu onkologicznym stanowią ważną kwestię w pielęgnacji skóry osób przechodzących choroby nowotworowe. To właśnie od nich w znacznym stopniu zależy poprawa jakości skóry oraz ochrona jej przed szkodliwymi czynnikami środowiska zewnętrznego.
Leczenie onkologiczne
Zarówno radioterapia jak i chemioterapia cechują się wysoką skutecznością w leczeniu nowotworów. Mimo to z ich zastosowaniem wiąże się wiele skutków ubocznych związanych z wyglądem zewnętrznym chorego. Radioterapia przyczynia się do pęknięć łańcucha DNA, które powoduje promieniowanie jonizujące, wywołując tym ostatecznie śmierć komórki. Należy podkreślić, że radioterapia niszczy większe ilości komórek guza niż komórek tkanek zdrowych. Wykorzystywana jest m.in. przed wykonaniem zabiegu chirurgicznego, szczególnie w przypadku raka jelita grubego lub po mastektomii piersi.
Przeprowadzenie radioterapii związane jest z dużą ilością skutków niepożądanych, które występują bezpośrednio po zakończeniu terapii lub po upływie pewnej ilości czasu. Oprócz zmęczenia i wycieńczenia organizmu zauważalne są symptomy skórne, do których należy popromienne zapalenie skóry. Początkowo na skórze pojawia się zaczerwienienie z jednoczesnym złuszczaniem skóry na mokro lub sucho. Chory wówczas odczuwa świąd, pieczenie oraz utratę włosów. Następnie, w tzw. późnej reakcji mogą pojawić się teleangiektazje, zanik skóry właściwiej lub martwica.
W związku z tym w pielęgnacji skóry chorych po przebyciu radioterapii zaleca się stosowanie kosmetyków nawilżających, kojących i natłuszczających. W ich składzie powinien znajdować się panthenol, który zapobiega przeznaskórkowej utracie wody oraz przyspiesza procesy regeneracyjne naskórka, kwas foliowy, który chroni DNA przed uszkodzeniami, aloes i kwas hialuronowy, które zapewniają odpowiedni poziom nawilżenia tkanek oraz zmniejszają reakcje popromienne, a także alantoina przyspieszająca proces gojenia się ran.
Chemioterapia to metoda leczenia, która oddziałuje na cały organizm chorego, a więc zarówno na komórki nowotworowe jak i zdrowe. Środki jakie podawane są podczas terapii mają za zadanie wywołać śmierć komórki, która ulega szybkim podziałom przez uszkodzenie DNA, w wyniku czego nowotwór hamuje swój rozwój. Na skutek takiego mechanizmu chemioterapia wywołuje szereg działań niepożądanych, które można podzielić na:
- wczesne (nudności, wymioty, biegunka, trudności w gojeniu się ran, wypadanie włosów, zapalnie błon śluzowych jamy ustnej, świąd, suchość skóry, rumień, wysypka, nadmierne rogowacenie, zapalenie mieszków włosowych);
- późne.
W związku z tym podczas chemioterapii w pielęgnacji skóry chorego zaleca się stosowanie preparatów nawilżających, natłuszczających oraz keratolitycznych z mocznikiem oraz z wyciągiem z oczaru wirginijskiego. Dodatkowo w codzienne dbanie o skórę warto wprowadzić stosowanie zimnych okładów, a także należy unikać urazów mechanicznych skóry i wysokich temperatur.
Składniki kosmetyków w leczeniu onkologicznym
W kosmetykach do pielęgnacji skóry największą uwagę przywiązuje się zwykle do tzw. składników aktywnych. Mimo to, to baza preparatów stanowi główny składnik oraz warunkuje ich formę. Związki należące do podłoża kosmetyków tj. wazelina, gliceryna, parafina to substancje, których celem jest zapobieganie utraty wody ze skóry, nawilżanie oraz zmniejszanie uczucie świądu. W związku z tym, bardzo często dodawane są one do preparatów przeznaczonych do pielęgnacji skóry odwodnionej lub skóry pacjentów onkologicznych.
Wśród najbardziej popularnych składników kosmetyków skierowanych do pielęgnacji skóry pacjentów onkologicznych wyróżnia się:
1. Mocznik.
Mocznik naturalnie występuje w organizmie ludzkim. Zlokalizowany jest wewnątrz korneocytów jako składnik naturalnego czynnika nawilżającego NMF. Dzięki temu stanowi związek bezpieczny, który nie wywołuje alergii. Należy podkreślić, że właściwości mocznika uzależnione są od jego stężenia oraz bazy danego kosmetyku.
- 3-10% mocznik wykazuje działanie nawilżające;
- 10-30% mocznik wykazuje właściwości keratolityczne.
W produktach typu olej w wodzie działanie mocznika sięga jedynie kilkadziesiąt minut od momentu zaaplikowania go na skórę, w przypadku produktów woda w oleju sięga nawet do kilku godzin.
2. Alantoina.
Bardzo ważne jest, że alantoina to substancja bezpieczną, ponineważ nie wywołuje podrażnień skóry oraz nie działa toksycznie na organizm. W związku z tym, chętnie stosowana jest w pielęgnacji skóry w terapiach onkologicznych. Jej głównym zadaniem jest nawilżanie skóry na skutek zwiększania zdolności wiązania wody przez warstwę rogową, a także wspomaganie gojenia się ran, co warunkuje usprawnianie procesów regeneracyjnych w obrębie naskórka. Ponadto cechuje się działaniem łagodzącym, kojącym oraz przeciwzapalnym.
3. Koenzym.
Podobnie jak mocznik, koenzym naturalnie występuje w ludzkim organizmie. W związku z tym na dużą skalę znajduje zastosowanie w produktach do pielęgnacji skóry. Koenzym należy do produktów foto i termostabilnych oraz dobrze tolerowanych przez organizm. Redukuje szkodliwe wolne rodniki, zapobiega uszkodzeniu komórek skóry oraz wzmaga jej procesy regeneracyjne. Ubichinion wykazuje również właściwości nawilżające, zwiększa elastyczność skóry oraz wpływa na rozjaśnienie przebarwień.
4. Panthenol.
Panthenol naturalnie występuje w skórze oraz we włosach jako prowitamina z kompleksu witamin z grupy B. Stanowi niezbędny składnik do właściwego funkcjonowania nabłonka. Aplikowany na skórę przyspiesza gojenie się ran oraz oparzeń, a także zmniejsza objawy alergii skórnych. Panthenol zmniejsza poziom TEWL, co przekłada się na zwiększenie jej nawilżenia, a także zmniejszenia uczucia świądu.
5. Kwas foliowy.
Obecny w kosmetykach działa silnie regeneracyjnie oraz przeciwstarzeniowo. Z kolei jego zbyt niski poziom w organizmie przyczynia się do uszkodzeń w łańcuchu DNA. Pielęgnacja kosmetykami z zawartością kwasu foliowego u osób z popromiennym zapaleniem skóry wpływa na poprawę jej kondycji, na skutek zmniejszenia jej zaczerwienienia, zwiększenia nawilżenia oraz produkcji sebum.
6. Oliwa z oliwek.
Odpowiedzialna jest za natłuszczenie oraz intensywne nawilżenie naskórka. Chroni przed nadmierną utratą wody oraz zapewnia odbudowę płaszcza hydrolipidowego skóry. Warto podkreślić, że oliwa z oliwek wykazuje działanie antyoksydacyjne, ze względu na wysoką zawartość witaminy E oraz beta-karotenu.
7. Masło shea.
Wykorzystywane jest jako składnik kosmetyków nawilżających. Cechuje się silnym działaniem natłuszczającym oraz nawilżającym, a także pielęgnującym zniszczone włosy. Redukuje podrażnienia skóry oraz tworzy na niej ochronny film, który wzmacnia barierę ochronną i zabezpiecza przed utratą wody.
8. Aloes.
Najczęściej występuje w preparatach w formie żelu. Charakteryzuje się działaniem silnie nawilżającym, zmiękczającym, a także zwiększającym syntezę kolagenu. Ponadto wykazuje działanie przeciwzapalne oraz antyseptyczne. W przypadku osób ze skórą wrażliwą, aloes należy stosować ostrożnie, ponieważ może wywołać jej zaczerwienienie lub pieczenie.
Bibliografia
- Wszołek K., Piotrowska A., Kosmetologia Estetyczna, Analiza składu wybranych kosmetyków dla pacjentów onkologicznych, 5/2019.
Polecane produkty:
