Zaćma pourazowa to schorzenie, które prowadzi do dalszych konsekwencji zdrowotnych w postaci niepełnosprawności fizycznej. Do jej rozwoju dochodzi na skutek urazu o charakterze tępym lub przenikającym.

Zaćma pourazowa – przyczyny

Urazy gałki ocznej należą do najczęstszych przyczyn występowania tzw. jednoocznej ślepoty osób dorosłych. W trakcie takiego urazu może nastąpić wiele mechanizmów związanych z uszkodzeniem soczewki, do których należy: uszkodzenie włókien czy nadmierne uwodnienie soczewki.

Wskazówka

W większości przypadków do rozwoju zaćmy pourazowej dochodzi podczas wykonywania obowiązków zawodowych.

Do głównych przyczyn zaćmy pourazowej należy:

• zranienie gałki ocznej;
• żelazica;
• miedzica;
• uraz tępy;
• promieniowanie;
• porażenie prądem elektrycznym.

1. Zranienie gałki ocznej.

Zranienie gałki ocznej to tzw. uraz otwarty i dzieli się na uraz przenikający i drążący z obecnością ciała obcego wewnątrzgałkowego. W bardzo wielu przypadkach uraz ten wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, która polega na zszyciu rogówki lub jej usunięciu.

Objawy oraz przebieg schorzenia uwarunkowane są rodzajem ciała obcego występującego w gałce ocznej. Materiały takie jak srebro, aluminium, platyna czy złoto należą do obojętnych, co oznacza, że wywołują niewielkie reakcje miejscowe. Z kolei żelazo oraz miedź należą do związków toksycznych i mogą przyczyniać się do poważnych zmian w obrębie soczewki czy siatkówki oka.

Diagnostyka schorzenia obejmuje badanie tomografii komputerowej (TK), rezonans magnetyczny, ultrasonografię (USG), a także badanie elektrofizjologiczne (ERG), które pozwala ocenić funkcje nabłonka barwnikowego.

2. Żelazica.

Należy podkreślić, że opiłki żelaza należą do najczęstszych ciał obcych wewnątrzgałkowych. Żelazica natomiast to choroba polegająca na odkładaniu się związków żelaza w tkankach budujących narząd wzroku.

Objawem jej jest ślepota zmierzchowa, zwężenie pola widzenia oraz obniżenie ostrości wzroku. Ponadto może nastąpić różnobarwność tęczówki oka, szeroka źrenica, która nie reaguje na światło oraz brązowe osady będące wynikiem odkładania się opiłek żelaza.

Żelazica może powodować wiele powikłań, z których najbardziej istotna jest jaskra wtórna. Spowodowana jest ona urazem siateczki beleczkowania, degeneracją nabłonka barwnikowego siatkówki oraz przekrwieniem i obrzękiem nerwu wzrokowego.

3. Miedzica.

Rozwój miedzicy uwarunkowany jest stopniem nagromadzenia się tego pierwiastka w tkankach narządu wzroku. Charakterystycznym objawem miedzicy jest występowanie złogów na obwodzie rogówki oka oraz zielone zabarwienie tęczówki.

4. Uraz tępy.

Zaćmę pourazową może wywołać również tzw. uraz tępy, który występuje w postaci zmętnienia lokalizującego się w korze pod torebką tylną układając się wzdłuż tylnych szwów soczewkowych. W innych przypadkach można zaobserwować zaćmę podtorebkową tylną lub sektorową. Bardzo często w urazach tępych dochodzi do podwichnięcia lub zwichnięcia soczewki wewnątrzgałkowej. Innym objawem urazu jest drżenie tęczówki przy ruchach gałki ocznej czy astygmatyzm soczewkowy. W diagnostyce wykorzystuje się zwykłe badanie okulistyczne oraz USG gałki ocznej.

5. Promieniowanie.

Należy podkreślić, że gałka oczna jest strukturą nieustannie narażoną na działanie światła słonecznego oraz jego sztucznego źródła. Promieniowanie nadfioletowe dociera do soczewki, przez którą jest silnie absorbowane. Rozwój zmętnienia oka jest procesem powolnym i lokalizuje się w korze i pod torebką tylną, bardzo często w donosowej części soczewki. W związku z tym bardzo ważne jest, aby okulary ochronne posiadały osłonki zarówno w górnej jak i dolnej części zapobiegając dostawaniu się światła do oczu pod każdym kątem.

Wystąpienie zaćmy jest wysokie również u osób, które zajmują się produkcją materiałów o wysokiej temperaturze (roztopiona stal, szkło). W tego rodzaju pracy osoby narażone są na działanie światła podczerwonego. Zostaje ono pochłonięte przez rogówkę, a następnie przekształcone w ciepło i doprowadzone do soczewki, w której następują zmiany w strukturze jej związków białkowych.

Światło podczerwone z zakresu średniej oraz dalekiej podczerwieni może przedostawać się do soczewki wywołując objawy katarakty.

Z kolei światło laserowe z zakresu fali 400-1400 nm wykorzystywane do depilacji, usuwania tatuaży oraz zamykania naczynek przechodzi przez soczewkę i dochodzi do rogówki prowadząc do nieodwracalnego jej uszkodzenia.

Zaćma pourazowa może wystąpić również w przebiegu działania promieniowania jonizującego. Zmętnienie soczewki wynika z uszkodzenia nabłonka torebki soczewki w okolicach równika. Warto podkreślić, że objawy te pojawiają się po dwóch latach od zakończenia leczenia.

6. Porażenie prądem elektrycznym.

Przyczyną zaćmy urazowej jest również zmętnienie powstałe w wyniku porażenia prądem elektrycznym lub piorunem. Zmętnienie soczewki może występować w sposób utajony, a następnie ulegać gwałtownemu rozwojowi. Cechą charakterystyczną jest tworzenie się linijnych zmętnień w korze przedniej soczewki, które mogą układać się na kształt gwiazdy.

Uwaga!

Oparzenia elektryczne, które posiadają wysokie napięcie mogą wywołać inne, znacznie bardziej poważne obrażenia w obrębie gałki ocznej. Może to być zmętnienie rogówki oka, zaburzenia ze strony akomodacji, obrzęk i otwór w siatkówce, odwarstwienie się siatkówki czy neuropatia nerwu wzrokowego.

Leczenie

Ostatnie lata rozszerzyły możliwości leczenia zaćmy pourazowej. Witrektomia, keratoplastyka oraz implantacje soczewek dają coraz większą skuteczność terapii. Warto jednak podkreślić fakt, że poważniejsze przypadki uszkodzeń w okulistyce niosą za sobą możliwości uszkodzenia innych struktur w obrębie gałki ocznej tj. rogówka, tęczówka, powieka.

Asymetrię szpar powiekowych spowodowanych ich opadnięciem leczy się głównie chirurgicznie. Z kolei w sytuacji kiedy doszło do rozerwania tęczówki można wykonać jej plastykę, natomiast kiedy nastąpiło jej znaczne uszkodzenie wówczas wykorzystuje się implant tęczówki kolorystycznie zbliżony do tęczówki zdrowego oka.

W przypadkach zaawansowanych, kiedy u pacjenta doszło do zaniku gałki ocznej stosuje się specjalnie zaprojektowane protezy i epiprotezy.

Bibliografia

1. Ścieszka B., Kosmetologia Estetyczna, Zaćma pourazowa i towarzyszące jej zmiany w narządzie wzroku, 2/2019.

	Kolagen naturalny - skóra i stawy Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ...Zobacz więcej...
	Kwas hialuronowy tabletki Kwas hialuronowy znajduje się w skórze, dzięki czemu czyni ją gładką, elastyczną i bez zmarszczek. Z wiekiem jego ilość jednak maleje i należy dostarczać go do organizmu, aby uzupełnić powstające braki ...Zobacz więcej...